نقش روشنفكران ايراني در ساخت دولت رضا شاه

پس از شكل‌گيري نظام مشروطه در ايران، اوضاع سياسي و اجتماعي ايران آباد نشد و كشور در چرخه‌اي از هرج‌ و مرج و آشفتگي فرو رفت. ناكامي‌هاي نهضت مشروطه در ايجاد حكومت متجدد، متمركز و قانون­مند و دخالت قدرت‌هاي بزرگ روس و انگليس در امور داخلي ايران، روشنفكران و نخبگان ايراني را بر آن داشت تا ايرانِ جديد را بر مبناي تجدد با تأكيد بر نوسازي بنا كنند. ازاين‌رو، به‌منظور تضمين استقلال و تماميت ارضي و ايجاد وحدت ملي ايران، به ساخت دولت مقتدر اهتمام كردند و با حمايت از رضاشاه، زمينه‌هاي شكل‌گيري دولت مدرن را فراهم آوردند. ازآن­جاكه درك ساخت دولت مدرن در ايران منوط به مطالعه تاريخ سياسي، اقتصادي و اجتماعي كشور است، بخشي از مقاله به شيوه توصيفي و تاريخي مورد بررسي قرار خواهد گرفت. روش‌شناسي مقاله نيز در چارچوب جامعه‌شناسي تاريخي قرار دارد. در اين مقاله، نقش ذهنيت روشنفكران در ساخت دولت متمركز از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. بنابراين، ساختمان ذهني روشنفكران ايراني تحت تأثير دستگاه فكري تجدد از يك­سو و ميدان سياسي و اجتماعي پس از نهضت مشروطه از سوي ديگر، در ساخت دولت مدرن پهلوي نقشي بي‌بديل داشت.