عنوان مقاله :
بررسي تطبيقي جايگزيني واج‌هاي ملازيِ وام واژهاي عربي در فارسي معيار و گويش رودباري (كرمان) در چارچوب نظريه بهينگي
عنوان به زبان ديگر :
Substitution of Uvular Consonants of Arabic Loanwords in Standard Persian and Roudbari Dialect: A Comparative Study Within The Framework of Optimality Theory
پديد آورندگان :
جم، بشير دانشگاه شهركرد - گروه زبان انگليسي , رزم ديده، پريا دانشگاه سيستان و بلوچستان - گروه زبان شناسي همگاني
كليدواژه :
جايگزيني صدا , تلفظ وام واژه‌هاي عربي , واج‌شناسي زبان فارسي , گويش رودباري (جنوب) , نظريه بهينگي
چكيده فارسي :
جايگزيني يك واجِ زبان وام‌دهنده با شبيه‌ترين آواي موجود در زبان وام گيرنده «جايگزيني صدا» يا «جايگزيني واج» ناميده مي‌شود. واژه‌هاي بسياري از زبان عربي وارد زبان فارسي و گويش‌هاي گوناگون آن شده‌اند كه داراي دو نويسة «ق» و «غ» هستند. اين دو نويسه كه در زبان عربي به ترتيب به صورت همخوان‌هاي ملازي انسدادي بي‌واك /q/ و سايشي واك‌دار /R/ تلفظ مي‌شوند، در زبان فارسي معيار تلفظي يكسان دارند و هر دو به صورت همخوان ملازي انسدادي واك‌دار /G/ تلفظ مي‌شوند. در واقع دو همخوان /q/ و /R/ موجود در درونداد وام واژه‌هاي عربي با همخوان انسدادي واك‌دار [G] در زبان فارسي معيار جايگزين مي‌شوند. برخلاف فارسي معيار، در گويش رودباري (كرمان) همخوان /R/ وجود دارد. از اين رو، اين همخوان با همخوان ديگري در برون‌داد جايگزين نمي‌شود. از سويي ديگر، در اين گويش نه تنها همخوان بي‌واك /q/ بلكه جفت واك‌دارش يعني [G] هم وجود ندارد. بنابراين، اين همخوان در آغازۀ هجا در بافت پيش از واكه‌هاي پسين با همخوان [k] و در بافت پيش از واكه‌هاي غيرپسين با همخوان كامي [c] جايگزين مي‌شود. همچنين اين همخوان در انتهاي واژه‌ها با همخوان كامي [c] جايگزين مي‌گردد. اين پژوهش توصيفي- تحليلي در چارچوب نظريه بهينگي (Prince & Smolensky, 1993/2004) انجام شده و هدف آن تبيين يك به يك فرايندهاي اشاره شده است. اين تببين‌ها از طريق استدلال پيرامون محدوديت‌هايي كه عامل رخداد اين فرايندها هستند و رتبه‌بندي آنها انجام شده است. همچنين، در پيوند با گويش رودباري، يك رتبه‌بندي نهايي كه تبيين‌كننده جايگزيني همخوان ملازي /q/ با همخوان‌هاي [k] يا [c] در هر سه بافت مورد بررسي است، ارائه شده است.
چكيده لاتين :
1- Introduction
Many Arabic loanwords have been adapted by Persian and its numerous dialects.Some of theseloanwords have uvular consonants including the voiceless stop /q/ and the voiced fricative /R/ both of which were replaced by the single phone [G] in standard Persian. However, as /R/ is a phoneme in the Roudbari Persian dialect it is not replaced by any sound.This research aimed at explaining each of these sound substitution processes within the framework of Optimality Theory (Hereafter OT) put forward by Prince and Smolensky (1993/2004).
2- Methodology
The Roudbari data were collected by one of the researchers by recording the voices of several male and female native speakers. Then the data were analyzed to indentify the phonological processes and contexts in which they occurred. The phonological processes that occur in the substitution of uvular consonants of Arabic loanwords in standard Persian and Roudbari dialect were analyzed within the framework of Optimality Theory (Prince & Smolensky, 1993/ 2004). In doing so, the constraints that caused these phonological processes were identified or formalized in case they did not exist in the OT literature.
3- Conclusion
Sound substitution is a process whereby a phoneme in a loanword is replaced by its closest phone in the borrowing language. In OT loanwords are subject to the same universal constraints; however their rankings are subject to the phonology of the borowing language.
Many Arabic loanwords with uvular consonants including the voiceless stop /q/ and the voiced fricative /R/ have been adapted by Persian and its numerous dialects. Both of these consonants are replaced by a single consonant, the uvular voiced stop [G], in the standard Persian. Unlike the standard accent, /R/ is a phoneme in the Roudbari Persian dialect. Therefore, it is not replaced by any sound. However, neither /q/ nor /G/ exists in the Roudbari dialect phonemic inventory. Hence, /q/ in the syllable onsets of Arabic loanwords is replaced by [k] and [c] in environments preceding [+back] and [-back] vowels respectively. Besides, word- final /q/ is replaced by [c].It presents arguments in favor of constraint rankings which cause the occurances of these processes. Moreover, it comes up with a single inclusive ranking of constraints that is capable of explaining the replacement of Arabic /q/ by [k] and [c] in all the three environments in Roudbari dialect.
