سنجش و تحليل فضايي مولفه‌هاي تاب‌آوري كالبدي در بافت مركزي شهر همدان با استفاده از خود همبستگي فضايي موران

Analysis of resilience components in the central tissue of Hamedan using Moran spatial autocorrelation

امروزه بيشتر شهرها و جوامع سكونت‌گاهي در مكان‌هايي بنا شده‌اند كه در معرض وقوع انواع سوانح طبيعي و يا به دليل پيشرفت‌هاي تكنولوژي در معرض انواع سوانح انسان‌ساخت هستند از اين­رو، توجه به مسائل كالبدي بافت­ هاي مسكوني در شهرها و تبيين مفهوم "تاب‌آوري" و به تبع آن مقاوم ­سازي اين بافت‌ها در مواجهه با حوادث و مخاطرات احتمالي اهميت بسياري دارد. قلمرو مطالعه حاضر، بافت مركزي شهر همدان كه با جمعيت 55387 نفر و تعداد 13663 ساختمان مسكوني با مساحت 29722351 مترمربع مي باشد. اين پژوهش به لحاظ هدف كاربردي و از لحاظ روش­شناسي توصيفي ـ تحليلي مبتني بر رويكرد مطالعات كالبدي-سازه­اي است و شاخص ­هاي منتخب اسكلت ساختمان، جنس مصالح، ، تعداد طبقات، دانه ­بندي، قدمت ساختمان، نفوذ­پذيري، كيفيت ابنيه و تعداد واحد استخراج مي­باشند. براي كشف روند الگوها از ابزار رگرسيون و براي وزن دهي به لايه ­ها در داده­ هاي فضايي از روش خود همبستگي فضايي استفاده شده است. همچنين براي بررسي توزيع فضايي اولويت ­بندي تاب‌آوري بافت مسكوني از روش خودهمبستگي فضايي موران (Anselin local Morans در نرم‌افزار ArcGIS استفاده شده است. نتايج مكاني در پژوهش حاضر نشان مي­دهد كه 22147924 مترمربع يعني 74/52 درصد از كل مساحت كه تعداد 7280 بلوك ساختماني را در بر مي­گيرد در گروه تاب­ آوري نسبتاً كم تا غيرتاب­ آور قرار دارند كه نيازمند برنامه ­ريزي سريع­ براي اين بخش­ها از بافت در شاخص­ هاي اسكلت ساختمان، نفوذپذيري، كيفيت ابنيه و قدمت ابنيه است.

Nowadays, a large number of cities and settlements are built in places that are exposed to natural or man-made disasters. So, addressing the physical problems of residential buildings of cities and explaining the concept of resilience are two essential issues to be considered. Thus, enough attention should be paid to rehabilitating such problematic tissues. The study area comprises the central part of Hamedan, with 55387 inhabitants and 13663 residential buildings with an area of 29722351 square meters. Based on aim, the present study is an applicable research and based on methodology it is a descriptive-analytical one which follows a physical-structural approach. Investigated indices in the present study include: building structure, material types, number of floors, aggregation, building age, permeability, building quality and number of units. Spatial Autocorrelation method was used to explore patterns of regression and to weigh the spatial data layers. Also Spatial Autocorrelation technique of Moran (Aselin local Morans) has been applied to investigate the spatial distribution pf residential resielience prioritization. Results of the present study show that 22147924 square meters (74.52 percent of the total area), which includes 7280 building blocks locates in low-resielence to non-resielence range of measure. Such a situation necessitates a quick and mitigate planning for rehabilating the area specially in case of building structure, permeability, building quality and building age.