تعيين منشا و ارزيابي مخاطره اكولوژيكي تركيبات حلقوي چند هسته‌اي (pahs) در رسوبات سطحي: (مطالعه موردي: منطقه ويژه اقتصادي پارس جنوبي)

Source Identification and Ecological Risk Assessment of Polycyclic Aromatic Hydrocarbons in Surface Sediments ) Case Study: Pars Special Economic Energy Zone

سابقه و هدف: تركيبات حلقوي چند هسته اي (pahs)به دليل خصوصياتي نظير ثبات شيميايي، تجزيه پذيري كم، داشتن قدرت تجمع زيستي و سميت بالا براي موجودات زنده به عنوان يكي از آلاينده هاي خطرناك و اولويت دار محيط زيست محسوب مي شوند. بنابراين با توجه به وجود منابع آن ها در سواحل خليج فارس هدف مطالعه حاضر، تعيين منشا و ارزيابي ريسك اكولوژيكي غلظت تركيبات pahs در رسوبات ساحلي منطقه ويژه ي اقتصادي پارس جنوبي است.مواد و روش ها: جهت بررسي غلظت تركيبات pahs، شانزده ايستگاه در طول سواحل مطالعاتي انتخاب و در هر ايستگاه 2 نمونه برداشت شد. پس از آماده سازي و استخراج نمونه ها با روش سوكسله غلظت آن ها با استفاده از دستگاه hplc تعيين، و جهت ارزيابي مخاطره اكولوژيكي و تعيين منشا آنها از شاخص هاي ارزيابي سميت و نسبت هاي تشخيصي استفاده شد.يافته ها: متوسط غلظت تركيبات pahs در رسوبات سطحي 54.44±292.72 نانوگرم بر گرم وزن خشك به دست آمد. بررسي شاخص هاي محيط زيستي؛ ميانگين دامنه آثار متوسط تركيبات pahs ( m-erm-q و m-pel-q)، اكي والان سميت (teq) و اكي والان جهش زايي (meq) نشان داد كه مقادير به دست آمده، كم تر از حد مجاز اين شاخص هاست. مقايسه غلظت تركيبات pahs با استانداردهاي كيفيت رسوبnoaa، sqgs، epa نشان داد، مقادير به دست آمده براي همه تركيبات از استانداردهاي (pec،tec، pel، tel، erm) كم تر مي باشد، اما در بين اين تركيبات ميانگين غلظت (acl) نسبت به ميزان استاندارد erl وغلظت acl ، ace و phe نسبت به آستانه سميت epa بيش تر مي باشد.استنتاج: براساس نتايج، وضعيت آلودگي در منطقه براي تركيبات pahs، در حد متوسط بوده و هر دو منشا پتروژنيك و سوختي در ورود اين تركيبات به رسوبات ساحلي بسته به موقعيت ايستگاه و منابع آلايندگي آن نقش دارند. همچنين از نظر ريسك اكولوژيكي اين تركيبات خطر كمي براي موجودات زنده دارند.

Background and purpose: Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAH) compounds are amongst the most hazardous environmental pollutants due to some features such as chemical stability, low degradation, bioaccumulation, and high toxicity for living organisms. Their resources are found in Persian Gulf beaches, so, this study aimed at investigating the concentration, source identification, and ecological risk of PAH compounds in coastal sediments in Pars Special Economic Energy Zone (PSEEZ), Iran. Materials and methods: In order to assess the concentration of PAHs, 16 stations along the coast were selected and in each station two samples were collected. After preparation and extraction of samples using Soxhlet, the concentrations of these compounds were determined by HPLC. The toxicity evaluation indicators and diagnostic ratios were used to assess the ecological risk and determining their origin. Results: Mean concentration of PAHs in sediment was 292.72±54.44 ng/g dry weight. The mean effects range-median quotient of the PAHs (M-ERM-Q, M-PEL-Q), toxic equivalence quotient (TEQ), and mutagenic equivalence quotient (MEQ) showed that current values were less than the permissible limit. Comparison of PAHs concentration with sediment quality standards (NOAA, SQGs, and EPA) showed that the values for all compounds were lower than the standard limits (PEC, TEC, PEL, TEL, ERM). However, among these compounds, the average concentration of Acl was higher than the ERL standard and the concentrations of Acl, Ace, and Phe were higher than the EPA toxicity threshold. Conclusion: In this study, moderate PHAs pollution was seen in the region. Both petrogenic and fuel sources were found to be involved in introduction of these compounds into coastal sediments depending on the location of the station and its sources of contamination. Also, in terms of ecological risk, these compounds have low risks for living organisms.