نقش كالبد مجتمع‌هاي مسكوني در حيات‌پذيري اجتماعي (مطالعه موردي: مجتمع مسكوني امام (ره)، چمران و آسمان تبريز)

The role of physical form (architecture) of residential complexes in social livability (Case study: residential complexes of Imam, Chamran, and Aseman Tabriz

از آنجايي‌كه رفتار انسان تحت تأثير محيط زندگي‌اش شكل مي‌گيرد، افراد در صورت شناخت ناكافي و راه‌كارهاي نامناسب در راستاي تأمين مسكن با مشكلات پيچيده‌اي روبرو مي‌شوند كه يكي از اين مشكلات كاهش تعاملات اجتماعي در مجموعه‌هاي مسكوني است. عوامل اجتماعي يكي از مؤلفه‌هاي تأثيرگذار بر حيات پذيري مجتمع‌هاي مسكوني مي‌باشد. سؤال اين پژوهش عبارت است از اينكه كالبد معماري چگونه در تحقق حيات پذيري اجتماعي مجتمع‌هاي مسكوني مؤثر است. براي پاسخ به اين سؤال سه مجتمع مسكوني آسمان تبريز، شهيد چمران و مجتمع امام (ره) به‌عنوان نمونه‌هاي موردي انتخاب ‌شده‌اند. نوع تحقيق حاضر كمي-كيفي مي‌باشد و با روش توصيفي-تحليلي انجام‌شده است. شيوه گردآوري اطلاعات به روش كتابخانه‌اي- ميداني (مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه) وحجم جامعه آماري پرسشنامه 300 نفر برآورد شده كه براي محاسبه حجم نمونه از فرمول كوكران و اطلاعات با نرم‌افزار Spss نسخه 20 تحليل‌شده است. در اين پژوهش به بررسي و تحليل مؤلفه‌ها و چگونگي رابطه آن‌ها با يكديگر و تأثير آن بر حيات پذيري مجتمع‌هاي مسكوني مورد تحليل قرار گرفته است. نتايج تحقيق حاكي از اين است كه مؤلفه‌هاي سرمايه اجتماعي و امنيت در حيات پذيري مجتمع‌هاي مسكوني تأثير دارند؛ و درنهايت كالبد معماري مجتمع‌هاي مسكوني در حيات پذيري اجتماعي مؤثر است.

Since the main basis of human behavior is formed in accordance with his living environment, people would encounter sophisticated problems if they lack enough knowledge and strategies for their housing provision. Social factors are among the effective factors of livability of residential complexes; however the reduction of social interactions in such complexes is considered as a serious problem. The present study poses a main question: how does the architectural form influence the realization of social livability in residential complexes? Aseman Tabriz, Shahid Chamran and Imam residential complexes are chosen as case studies to answer this question. This study is a quantitativequalitative research carried out by a descriptiveanalytical method. The information is collected through documentary and field methods (i.e. observations, interviews and questionnaires). The sample of the present study included 300 people who were selected based on Cochran formula. Also, data analysis was completed using SPSS software version 20. The present paper studied and analyzed the relationships of effective components upon livability of residential complexes. The results suggest that the components of social capital and security have more impacts on the livability of residential complexes; and ultimately, the architectural body affects the social livability in residential complexes.