تحليل نقش سرمايه‌ اجتماعي در مشاركت آب‌بران شبكه‌ آبياري و زه‌كشي: مورد دشت ليشتر

The Role of Social Capital on Water Users' Participation in Irrigation and Drainage Network: The Case of Lishter Plain

اهميت پژوهش در مورد تقويت كننده‌ها و تسهيل كننده‌هاي مشاركت و توجه به آن‌ها در برنامه‌هاي بخشي و منطقه‌اي غير‌قابل انكار است. پاسخ‌گويي به اين سؤال كه چه عواملي بر گرايش افراد به مشاركت در فعاليت‌هاي مشاركتي و گروهي تأثير دارند و اولويت آن‌ها چگونه است، به برنامه‌ريزان كمك مي‌كند تا در طراحي برنامه‌هاي توسعه، با ديد وسيع‌تري مسير را براي رشد و توسعه مشاركت ذي‌نفعان هموار نمايند. در مطالعه‌ حاضر به بررسي ارتباط بين سرمايه اجتماعي و مشاركت آب‌بران در مديريت و بهره‌برداري از شبكه آبياري و زه‌كشي دشت ليشتر گچساران پرداخته شده است. اين پژوهش به روش پيمايش و با استفاده از ابزار پرسشنامه انجام گرفت. روايي پرسشنامه به وسيلۀ كارشناسان و متخصصان مربوطه مورد تأييد قرار گرفت و پايايي آن با استفاده از آزمون آلفاي كرونباخ از 0/73تا 0/90 برآورد شد. همچنين از مجموع كشاورزان تحت پوشش شبكه آبياري و زه‌كشي دشت ليشتر، تعداد 190 بهره‌بردار با استفاده از جدول نمونه‌گيري پاتن به صورت تصادفي طبقه‌بندي شده انتخاب گرديدند. يافته‌هاي اين پژوهش نشان داد كه بين سرمايه اجتماعي و مشاركت آب‌بران رابطه مستقيم و مثبتي وجود دارد. همچنين رابطه معني‌دار و منفي بين سرمايه اجتماعي و عضويت در تعاوني آب‌بران وجود دارد. افزون بر اين، تحليل رگرسيوني نشان داده است كه متغيرهاي مستقل سرمايه‌ اجتماعي، عضويت در تعاوني توليد، عضويت در تعاوني آب‌بران، تجربه‌ي كشاورزي و نگرش نسبت به نهادهاي مربوط به امور آب و آبياري در حدود 33 درصد از تغييرات متغير ميزان مشاركت در شبكه‌ي آبياري و زه‌كشي را تبيين مي‌كنند.

Research on factors reinforcing and facilitating participation is an inevitable part of regional and sectorial development programs. Answer to the question that which factors really influence participation, will help the planners to design more effective development programs. In this study, the relationships between social capital and water users’ participation in irrigation and drainage management and exploitation were analyzed. Survey research method with pre-designed questionnaire was used in the study area named Lishter plain. The validity of the questionnaire was verified using face validity procedure and the reliability score of the questionnaire was calculated between 0.73 to 0.90 using Cronbach's Alfa coefficients. The sample consisted of 190 farmers that were selected based on stratified random sampling technique. The results showed that there is a positive and significant relationship between social capital and farmer’s participation, while the relationship between social capital and cooperatives membership was also significant but negative. Regression analysis showed that independent variables such as social capital, cooperatives membership, farming experience and attitudes towards official organizations explain about 33 percent of the variation of dependent variable (participation).