عوامل مؤثر بر پذيرش فعاليت‌هاي حفاظت خاك در بين كشاورزان شهرستان گرمسار

Factors Influencing Adoption of Soil Conservation Practices among Farmers in Garmsar County

در عصر حاضر، تخريب و فرسايش خاك و در نتيجه كاهش توليدات كشاورزي به‌عنوان يك معضل مهم برايبسياري از مناطق خشك و نيمه‌خشكازجمله كشور ايران مطرح مي‌باشد. در اين راستا، راهكارهاي بسياري در قالب كشاورزي حفاظتي براي بهره‌برداري منطقي و حفظ خاك براي نسل‌هاي آينده معرفي‌شده است. از سوي ديگر، به‌كارگيري اين راهكارها و اصول حفاظت خاك توسط كشاورزان تحت تأثير عوامل مختلفي مي‌باشد. بنابراين، اين پژوهش به دنبال شناسايي عواملمؤثر بر پذيرش فعاليت‌هاي حفاظت خاك در شهرستان گرمسار مي‌باشد. در اين پژوهش با استفاده از فن پيمايش و ابزار پرسشنامه، اطلاعات از كشاورزان شهرستان گرمسار جمع‌آوري گرديد. از روش نمونه‌گيري تصادفي چندمرحله‌اي و با استفاده از فرمول كوكران تعداد 300 كشاورز به‌عنوان نمونه تحقيق موردمطالعه قرار گرفت. روايي صوري پرسشنامه توسط اساتيد بخش ترويج و آموزش كشاورزي دانشگاه شيراز و پايايي آن از طريق يك مطالعه راهنما سنجيده و مورد تائيد قرار گرفت. ضريب آلفاي كرونباخ براي مقياس‌هاي مختلف تحقيق بين 0/65 تا 0/90 بود. نتايج تحقيق نشان داد كه كشاورزان منطقه فعاليت‌هاي حفاظتي مثل استفاده از كود سبز، كاشت گياهان خانواده بقولات در تناوب با گندم و جو، استفاده مناسب و علمي از كود و سموم شيميايي (بر اساس نتيجه آزمون خاك يا توصيه كارشناس)، استفاده از خاك‌ورزي مركب و دستگاه‌هاي تركيبي كودكار و بذرپاش را به‌ندرت انجام مي‌دهند. تحليل رگرسيوني پيش‌بيني عوامل مؤثر بر ميزان پذيرش فعاليت‌هاي حفاظت خاك در بين پاسخگويان نشان داد كه ميزان تحصيلات، دانش حفاظت خاك، وام دريافتي براي فعاليت‌هاي كشاورزي و ميزان روابط اجتماعي توانستند 26 درصد از تغييرات در رفتار پذيرش فعاليت‌هاي حفاظت خاك توسط كشاورزان را پيش‌بيني نمايند. درنهايت، بر مبناي نتايج تحقيق پيشنهادهايي ارائه گرديده است.

In recent era, soil erosion and degradation and its consequences like decreasing agricultural productions, is an important challenge in many semi-arid areas like Iran. In this way, various strategies like conservation agriculture have been introduced for logical land use and preserving soil for next generations. In the other hand, applying these strategies and soil conservation principles is effected by different factors. Therefore, this research aimed to identify factor affecting adoption of soil conservation practices among farmers in Garmsar County. Survey technique and questionnaire instrument were used to gather data from farmers. Questionnaire validity and reliability were confirmed by panel of experts at Shiraz University and pilot study, respectively. Cronbach alpha coefficients of variables were between 0.65 - 0.90. The results showed that the farmers rarely were implementing conservation practices such as using green manures, cultivating pulses plants, scientific and precision use of chemical fertilizers and pesticides (based on soil testing and expert advices) and using combined tillage. Regression analysis showed that education level, soil conservative knowledge, received loans for agricultural practices and social relations explained 26 percent of variation of farmers’ adoption behaviors. In the end, based on the results, some practical recommendations have been presented.