نقد و بررسي قاعده رجال نوا در الحكمه و سير تاريخي آن

وجود روايت در يكي از جوامع اوليۀ حديثي از جمله قراين صحت آن نزد قدما دانسته شده است. اما در اين ميان بسياري از بزرگان حديث و رجال شيعه با پيروي از ابن وليد (م 343ق)، كه روايت عده‌اي از راويان نوادر الحكمه يا مشايخ مؤلف آن، محمد بن احمد بن يحيي(م حدود 290ق) را استثنا نموده، تمام روايات نوادر الحكمه جز آن‌ها را كه از مستثنين نقل شده، معتبر دانسته‌اند. بر اين اساس، وثاقت افراد استثنا نشده از سوي غالب رجاليان متأخر پذيرفته شده است. با عنايت به آراء رجاليان دربارۀ مشايخ محمد بن احمد و به‌طور كلي استثناي ابن وليد، مي‌توان امكان عدم وثاقت غير مستثنين و عدم ضعف مستثنين و نيز اختصاص اين قاعده به نوادر الحكمه را ثابت كرد. نيز مي‌توان دربارۀ ديگر ابهامات راجع به استثناي مورد بحث به پاسخ‌هايي دست يافت.