ساز و كارهاي سازگاري با تغيير اقليم كشاورزان خرده پاي استان همدان

Climate Change Adaptation Strategies for Smallholder Farmers of Hamedan Province

شرايط اقليم جهان در حال تغيير است و كشاورزان خرده­پا با توجه به عدم توانايي در به‌كارگيري روش­ هاي سازگاري، به‌مراتب نسبت به اين پديده آسيب­ پذيرتر هستند. از اين­ رو، هدف تحقيق حاضر شناسايي ساز و كارهاي سازگاري با تغيير اقليم كشاورزان خرده ­پاي استان همدان و ارزيابي شكاف بين ميزان اهميت سازوكارها با ميزان اجراي آن‌ها بود. براي اين منظور دو جامعه، كارشناسان و متخصصان كشاورزي (براي ارزيابي ميزان اهميت) و كشاورزان خرده ­پا (براي ارزيابي ميزان اجرا) انتخاب شد. با استفاده از فرمول كوكران حجم نمونه گروه كشاورزان 280 و كارشناسان 121 نفر تعيين و از طريق پرسشنامه محقق ساخته، اطلاعات لازم جمع‌آوري شد. روايي پرسشنامه بهوسيله اساتيد و كارشناسان و پايايي آن از طريق مطالعه ي راهنما و آماره ي آلفاي كرونباخ (0/942 براي پرسشنامه كارشناسان و 0/966 براي پرسشنامه كشاورزان) تأييد گرديد. نتايج نشان داد كه از ديد كارشناسان، ساز و كارهاي "تغيير الگوي كشت در منطقه به سمت كشت محصولات كم آب­ بر"، "استفاده از روش ­هاي نوين آبياري (تحت فشار، نواري و ...)" و "استفاده از ارقام مقاوم به خشكي" مهم‌ترين ساز و كارهاي سازگاري بودند. به‌منظور دسته بندي ساز و كارها نيز از تحليل عاملي استفاده و مجموعاً 6 عامل استخراج و نام‌گذاري گرديد. نتايج نشان داد كه عامل ­هاي استخراج شده 66 درصد از تغييرات واريانس را تبيين مي­نمايند. همچنين بررسي شكاف اهميت و اجرا مشخص نمود كه در تمامي ساز و كارها تفاوت معني­ داري بين ميزان اهميت و ميزان اجرا وجود داشت. همچنين بر اساس يافته­ هاي پژوهش، توصيه­ هايي براي افزايش سازگاري با تغيير اقليم و كاهش آسيب­ پذيري كشاورزان ارائه شد.

Global climate is changing and smallholder farmers are more vulnerable than others in terms of their inability to apply adaptation strategies. So, identifying the adaptation strategies of climate change for smallholder farmers of Hamedan province as well as evaluating the gap between importance and implementation of those strategies were the main purposes of the study. This study had two target population including agricultural experts and professionals (to evaluate the importance level) and smallholder farmers (to evaluate the implementation level). The samples of 121 experts and 280 farmers were selected due to the Cochran formula. The required data was collected by a structured questionnaire which its validity and reliability were confirmed through a panel of experts and a pilot study, respectively. The Cronbach`s alpha coefficient equaled 0.942 for importance and equaled 0.966 for implementation. The results showed that the strategies such as "cultivation pattern change towards water-efficient plants", "using modern irrigation systems (under pressure irrigation, tape irrigation and etc.)" and "using drought resistant varieties" were the most important adaptation strategies due to the experts` opinion. Based on the results of factor analysis, the strategies were divided into 6 main categories. The findings also showed that there was a significant difference between the importance and implementation in all of the strategy groups. At last, some recommendations were presented in order to adaptation increase and vulnerability reduction.