تحليل مسير رفتار حفاظت منابع آب در بخش كشاورزي و احياي درياچه اروميه: مورد مطالعه كشاورزان حوضه جنوبي درياچه اروميه

The Path Analysis of Water Conservation Behavior in Agricultural Sector and Revivification of Lake Urmia: The Case of Farmers in Southern Basin of Lake Urmia

برخي نظريات در احياي زيست بوم درياچه اروميه بر انتقال منابع آب از مناطق ديگر تأكيد دارند كه خودموجب انتقال بحران به آن مناطق مي شود. در اين ميان، كمتر به اصلاح الگوي مصرف آب در بخش هاي متعامل با اين زيستبوم تأكيد مي شود. در اين راستا، بهينه سازي مصرف آب در بخش كشاورزي، راهكار مناسبي براي ذخيره آب و بازگرداندن مازاد آن براي باز توزيع به درياچه مي باشد. لذا، تحقيق حاضر درصدد شناسايي عوامل مؤثر بر رفتار كشاورزان در صرفه جويي مصرف آب با تأكيد بر نقش سازمان هاي مردم نهاد محيط زيستي مي باشد. چارچوب نظري تحقيق بر اساس الگوي رفتار هدفمند پروجيني و كانر شكل گرفت. جامعه تحقيق كليه كشاورزان حوضه آبريز جنوبي درياچه اروميه در شهرستان مياندوآب بودند ( N ≈23750 ) كه با جدول كرجسي و مورگان حجم نمونه 368 نفر انتخاب شد و طبق نمونه گيري طبق هاي با انتساب متناسب نسبت به نمونه گيري آن‌ها اقدام شد و با ابزار پرسشنامه پيمايش شدند. روايي صوري پرسشنامه توسط عده اي از اعضاي هيأت علمي رشته ترويج و آموزش كشاورزي تأييد شد. براي تأييد انسجام گويه هاي شاخص هاي تحقيق، از مطالعه پيش‌آزمون و تحليل عاملي تأييدي در فضاي نرمافزار AMOS (نسخه 20) استفاده شد. آمار توصيفي و استنباطي تحقيق با نرم افزار SPSS تحليل گرديد. نتايج تحليل مسير نشان مي دهد كه كنترل رفتاري و عملكرد سازمان هاي مردم نهاد محيط زيستي به‌طور مستقيم بر رفتار صرفه جويي آب تأثير مي گذارند و تمايل به مشاركت در سازمانهاي مردم نهاد و تمايل به احياي درياچه اروميه به‌طور غيرمستقيم و با واسطه نيت مشاركت در سازمان هاي مردم‌نهاد محيط زيستي و نيت صرفه جويي آب بر رفتار صرفه جويي آب تأثير ميگذارند. در نهايت، بر اساس نتايج تحقيق، پيشنهادهايي براي بهبود رفتار كشاورزان در مصرف آب و افزايش مشاركت آن‌ها در سازمانهاي مردم‌نهاد محيط زيستي ارائه شده است.

Discourses on the rescue of Lake Urmia from drought insist on transferring water from other areas which may cause the transition of crisis to those areas. Modifying of the pattern of water use in the related sectors with this ecosystem has been less considered. Nevertheless, optimal use of water in agriculture is an effective way to save water resources as well as returning the surplus water to redistribute into the Lake. Factors affecting the behavior of farmers with the emphasis on the environmental non-governmental organizations` (NGOs) role was the main objective of the study. The theoretical framework of the study was developed based on the Theory of Goad-Directed Behavior (TGB) adopted from Perugini and Conner. All of the farmers in Southern basin of Lake Urmia, Miandoab city (N: 23750) were the research population in which a sample of 368 farmers was selected based on Krejcie and Morgan`s Table using stratified random sampling method. The survey was accomplished by a questionnaire. The faculties of Agricultural Extension and Education evaluated the face validity of the questionnaire and the consistency of the items of the research indices was confirmed through Confirmatory Factor Analysis (CFA) using AMOS, version 20. The descriptive and inferential statistics were analyzed by SPSS. According to the results of path analysis (PA), the perceived behavioral control and environmental NGOs’ performance had direct effect on water-saving behavior, and desire to collaborate in environmental NGOs and desire to revive the Urmia Lake had indirect effect on water-saving behavior by mediation of the intention to collaborate in environmental NGOs and the water-saving intention. At last, some recommendations were presented in order to improve the farmers` behavior regarding water use as well as their participation increase in environmental NGOs.