بررسي وضعيت آلودگي سرب و كادميوم در نمونه شيرهاي خام و برخي فرآورده‬ هاي لبني استان همدان طي سال‬ هاي 1393- 1392

Lead and Cadmium Contamination in Raw Milk and Some of the Dairy Products of Hamadan Province in 2013-2014

زمينه و هدف: با توجه به آنكه شير و فرآورده هاي آن در بسياري از نقاط جهان بخش مهمي از رژيم غذايي انسان را تشكيل مي دهند، بنابراين بايد اقدامات موثري در راستاي بهبود و افزايش توليد شير، كيفيت تركيبات و كيفيت بهداشت شير و به حداقل رساندن مقدار آلاينده ها در آن صورت گيرد. اين مطالعه با هدف تعيين غلظت فلزات سنگين سرب و كادميوم در شير و برخي فراروده هاي لبني عرضه شده در شهر همدان و مقايسه آن ها با مقادير استانداردهاي جهاني انجام شد. روش كار: در اين مطالعه توصيفي مقطعي، طي سال هاي 93-1392، تعداد 190 نمونه شامل شير خام گاو، گوسفند و بز و محصولات ماست و پنير سفيد حاصل از شير گاو توليد شده بوسيله مراكز توليد محصولات لبني از شهرستان هاي استان همدان جمع آوري و از نظر باقيمانده فلزات سرب و كادميوم با استفاده روش طيف نگار جذب اتمي شعله مورد آزمايش قرار گرفتند. يافته ها: در اين بررسي، ميانگين باقيمانده سرب در هيچ يك از نمونه ها بالاتر از حد مجاز نبوده و تمامي نمونه ها از نظر باقيمانده كادميوم نيز در محدوده مجاز قرار داشتند. در بين فراورده هاي لبني مورد مطالعه، پنير سفيد (0/325ppm) و ماست (0/136ppm) به ترتيب حداكثر و حداقل ميانگين سرب را دارا بودند. همچنين بالاترين ميانگين سرب و كادميوم اندازه گيري شده در نمونه هاي شير خام مربوط به شير بز (به ترتيب 0/223ppm و 0/006ppm) بود. نتيجه گيري: با مقايسه مقدار باقيمانده سرب و كادميوم در نمونه هاي مورد مطالعه با استاندارد كدكس 2000، ميانگين عناصر مورد مطالعه در نمونه ها، پايين تر از حد مجاز بدست آمد. بنابراين تمامي نمونه ها از نظر كادميوم در محدوده مجاز قرار داشتند.

Background & Objectives: Since milk and its products constitute an important part of human diet in many parts of the world; effective procedures should be applied to improve quality and quantity of milk production, quality of its composition and milk hygiene and to minimize milk pollutants. This study aimed to determine concentration of lead and cadmium in milk and some dairy products of Hamadan markets and compare with international standard levels. Methods: In the present cross-sectional study, 190 samples of raw cow milk, raw sheep milk, raw goat milk, yogurt and white cheese (made from cow milk) produced in dairy product manufacturing centers of Hamadan province were collected during 2013-2014. Lead and cadmium residues in the samples were examined by flame atomic absorption spectroscopy. Results: In the present study, lead levels were not higher than the licensed level and in all samples cadmium were within standard ranges. Among dairy products, the highest and lowest average concentration of lead were found in white cheese (0.325 ppm) and yogurt (0.136 ppm); respectively. In raw milk samples the highest average concentrations of lead and cadmium were found in goat raw milk with 0.223 ppm and 0.006 ppm; respectively. Conclusion: Comparing lead and cadmium concentrations in the samples with Codex (2000) standard revealed that average lead and cadmium levels are lower than the permissible levels. The average lead in any of the samples was not higher than the allowable concentration and cadmium amount was within the permissible range for all the samples.