ارتباط الگوهاي غذايي با دريافتي انرژي، مواد مغذي و نمايه توده بدني در افراد بزرگسال ايراني

The Relationships between Dietary Patterns and Energy and Nutrient Intakes and Body Mass Index in Iranian Adults

زمينه و هدف: به دليل شيوع چاقي در عصر حاضر و ارتباط الگوهاي غذايي با بروز چاقي، شناسايي الگوهاي غذايي و اصلاح عادات غذايي افراد ضروري است. مطالعه حاضر به منظور شناسايي الگوهاي غذايي در مناطق مختلف جغرافيايي ايران و بررسي ارتباط اين الگوهاي غذايي با دريافتي انرژي و مواد مغذي و نمايه توده بدني (BMI) افراد بزرگسال ساكن در اين مناطق جغرافيايي انجام گرفت. روش كار: اين مطالعه مقطعي بر روي 156 فرد 69-20 ساله، در 5 منطقه جغرافيايي ايران صورت گرفت. جهت ارزيابي دريافتي غذايي افراد از يك پرسشنامه بسامد غذايي نيمه كمي مشتمل بر 160 قلم ماده غذايي و نوشيدني كه روايي و پايايي آن توسط گروه تغذيه دانشگاه علوم پزشكي مشهد تعيين شده استفاده گرديد. وزن و قد افراد اندازه گيري شده و BMI محاسبه شد. جهت استخراج الگوهاي غذايي از مدل تحليل عاملي استفاده شد. يافته ها: پنج الگوي غذايي غالب «غربي، سنتي، سالم، مخلوط، و پُرپروتئين» استخراج گرديد. بالاترين امتياز الگوهاي غذايي غربي را افراد داراي 30kg/m2≥BMI≤25 و بالاترين امتياز الگوهاي غذايي سالم، سنتي، مخلوط، و پُرپروتئين را افراد داراي 25kg/m2≥BMI≥18/5 بيشتر از ساير گروه هاي BMI كسب نمودند. الگوهاي غذايي غربي، سنتي، سالم، مخلوط، و پُرپروتئين به ترتيب بيشترين همبستگي را با دريافتي چربي (0/733=r؛ 0/05≥p)، پروتئين (0/719=r؛ 0/05≥p)، پتاسيم (0/808=r؛ 0/05≥p)، كربوهيدرات (0/698=r؛ 0/05≥p) و پروتئين (0/758=r؛ 0/05≥p) داشتند. نتيجه گيري: در مطالعه حاضر پنج الگوي غذايي شناسايي شد. بين تمام الگوهاي غذايي و مواد مغذي مورد بررسي رابطه معني دار مشاهده شد. تنها الگوي غذايي پُرپروتئين با BMI ارتباط معني داري داشت.

Background & objectives: Considering high prevalence of obesity in current century and the association of dietary patterns with obesity; identification of dietary patterns and modifying the dietary habits are necessary. Present study was conducted to identify dietary patterns in different geographic areas of Iran and assess the association of these dietary patterns with energy and nutrient intakes and body mass index (BMI) in adults living in these geographic areas. Methods: This cross-sectional study was conducted on 156 subjects aged 20-69 years from 5 geographic areas of Iran. A semi-quantitative food frequency questionnaire (FFQ) consisting of 160 food items, that it’s validity and reproducibility have been determined by Department of Nutrition in Mashhad University of Medical Sciences, was used for dietary assessment. Weight and height of participents were measured and BMI was calculated. Factor analysis was used to identify major dietary patterns. Results: Five major dietary patterns of “western”, “traditional”, “healthy”, “mixed”, and “high-protein” were identified by factor analysis. Participants with BMI=25-30 kg/m2 obtained the highest score of “western” dietary pattern and participants with BMI= 18.50-25 kg/m2 obtained the highest score of “healthy”, “traditional”, “mixed”, and “high-protein” dietary patterns. “Western”, “traditional”, “healthy”, “mixed”, and “high-protein” dietary patterns had the strongest correlations with fat (r=0.733; p<0.05), protein (r=0.719; p<0.05), potassium (r=0.808; p<0.05), carbohydrate (r=0.698; p<0.05), and protein (r=0.758; p<0.05) intakes, respectively. Conclusion: Five dietary patterns were identified in this study. Significant associations exist between all identified dietary patterns and energy and nutrient intakes. Only high-protein dietary pattern had significant association with BMI.