پديد آورندگان :
كماني، حسين دانشگاه علوم پزشكي زاهدان - مركز تحقيقات ارتقاء سلامت , حسيني، محمد دانشگاه علوم پزشكي شيراز - دانشكده بهداشت , صفري، غلامحسين دانشگاه علوم پزشكي تبريز - دانشكده بهداشت , جعفري، جليل دانشگاه علوم پزشكي گيلان - دانشكده بهداشت , اشرفي، داود دانشگاه علوم پزشكي گيلان - دانشكده بهداشت , محوي، اميرحسين دانشگاه علوم پزشكي تهران - دانشكده بهداشت
كليدواژه :
فلزات سنگين , آلودگي , خاك سطحي , زاهدان
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: فلزات سنگين موجود در خاك هاي سطحي شهرها ناشي از منابع مختلف (مانند ترافيك، انتشارات صنعتي، فرسايش ناشي از ساختمان ها و...) مي تواند از طريق تنفسي و پوست در بدن انسان تجمع يافته و براي سلامتي خطرساز باشد، بنابراين هدف از اين مطالعه بررسي وضعيت آلودگي فلزات سنگين و ارزيابي كيفيت خاك هاي شهري در شهر زاهدان بود.
روش كار: در اين مطالعه كه يك مطالعه توصيفي- مقطعي بود، غلظت فلزات سنگين در خاك هاي سطحي شهر زاهدان در اوايل پائيز سال 1392 مورد بررسي گرفت. در اين مطالعه، نمونه ها با جاروكردن سطح زمين در مناطق مختلف (پنج منطقه) برداشت شدند. براي نمونه برداري در هر نقطه محل نمونه برداري، 5 نمونه به صورت تصادفي برداشت مي شد و سپس با هم مخلوط مي شد تا يك نمونه كاملاً مخلوط بدست آيد كه در مجموع 50 نمونه مخلوط از تمام مناطق برداشت شد. نمونه ها پس از انتقال به آزمايشگاه در معرض هوا خشك شدند و پس از هضم شدن با مخلوط اسيدي، غلظت فلزات كادميم، كروم، مس، نيكل، سرب و روي با دستگاه ICP اندازه گيري شد.
يافته ها: نتايج آناليز نمونه ها نشان داد دركليه مناطق مورد مطالعه اين تحقيق شامل پارك شهري، مناطق تجاري، مناطق پر ترافيك، مناطق مسكوني و شهرك صنعتي، مقدار غلظت فلزات كادميم، كروم، مس، نيكل، سرب و روي به ترتيب 0/06±0/1، 6/96±37/53، 10/25±29/68، 8/53±51/09، 6/52±28/37 و 25/94±184/30 ميلي گرم در كيلوگرم خاك بود. در تمام مناطق شهر زاهدان (بجز مناطق مسكوني) غلظت متوسط فلزات كادميم، كروم، مس، نيكل، سرب و روي از مقدار غلظت زمينه (حاشيه شهر) بيشتر بود.
نتيجه گيري: اين مطالعه نشان داد كه كاربري زمين تاثير به سزايي در افزايش غلظت فلزات سنگين در خاك سطحي شهر زاهدان دارد. بيشترين غلظت فلزات در مناطق تجاري و مناطق پرترافيك بدست آمد كه تردد وسايل نقليه بالاتري در مناطق فوق وجود داشت، بنابراين كاهش ترافيك و بهبود سيستم حمل و نقل عمومي در مناطق مذكور مي تواند منجر به بهبود كيفيت خاك در اين مناطق شود.
چكيده لاتين :
Background & objectives: Heavy metals in surface soil which originate from different
sources (e.g. traffic, industrial emission, weathering of building) can be accumulated in
human body via inhalation and dermal absorption pathways. Therefore, this study aimed to
investigate heavy-metal pollution profile of the soils and assess the soil quality in Zahedan.
Methods: Heavy metal concentrations in surface soils were investigated by a cross–sectional
study carried out in early autumn 2013. Street dust samples were collected from different
areas (5 regions) using a clean plastic dustpan and broom. At each sampling location, 5
subsamples were randomly taken and mixed together to obtain a composite soil sample. In
total 50 samples were taken from all regions. The street dust samples were dried at room
temperature prior to acid digestion and the concentrations of Zn, Cd, Cr, Ni, Pb and Cu were
measured using ICP-MS.
Results: Results of analysis showed that in all studied areas; urban park, commercial area,
high traffic, residential area and industrial area the concentrations of Cd, Cr, Cu, Ni, Pb, and
Zn were 0.01± 0.06, 37.53 ± 6.96, 29.68 ± 10.25, 51.09 ± 8.53, 28.37±6.52 and 184.30 ±
25.94 mg/kg, respectively. The concentrations of Cd, Cr, Cu, Ni, Pb, and Zn in all the
regions studied (except residential area) exceed the corresponding background levels (i.e.
suburb area).
Conclusion: This study showed that land use significantly increase heavy metal levels of
urban soil in Zahedan. The highest concentrations of heavy metals were found in commercial
and high traffic areas where the traffic rates are high. Therefore, decrease in traffic rate and
improving public transportation may increase quality of urban soils.
