بررسي عوامل موثر بر رفتارهاي تغذيه اي سالم رابطان بهداشتي شهر رشت بر اساس مدل پرسيد- پروسيد

Survey of Factors Affecting Healthy Nutritional Behaviors of Rasht Health Volunteers based on PRECEDE PROCEED Model

مقدمه و هدف: سلامتي و رفتار با يكديگر مرتبط هستند و بسياري از بيماري ها در رفتارها و عادات نادرست افراد ريشه دارند. لذا پيشگويي يا تعيين رفتار براي جستجوي اقدامات موثر در جهت كاهش ابتلا به بيماري ها و ارتقاي سلامتي مفيد است. اين پژوهش با هدف تعيين عوامل موثر بر رفتار تغذيه اي رابطان بهداشتي، بر اساس مدل پرسيد - پروسيد انجام شد. روش كار: پژوهش از دسته مطالعات توصيفي، تحليلي و مقطعي بود. جامعه و محيط پژوهش 153 نفر از رابطان بهداشتي فعال در مراكز بهداشتي درماني و پايگاههاي بهداشتي شهر رشت در سال 1394 بودند كه به روش سرشماري انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه خودايفاي روا و پايا و بر اساس مدل پرسيد -پروسيد بود. براي تجزيه و تحليل داده ها از نرم افزار آماري SPSS-18 و شاخص هاي آمار توصيفي و تحليلي استفاده شد. يافته ها: ميانگين سني رابطان 9/11 ± 43/03 سال بود. همه سازه هاي مدل پرسيد پروسيد شامل: آگاهي (0/296=p<0/0001 ،β) و نگرش (0/396=p<0/0001 ،β)، عوامل تقويت كننده (0/155=p<0/02 ،β) و قادر كننده (0/144=p<0/03 ،β)، پيشگويي كننده رفتار تغذيه اي بودند. بر اساس آزمون رگرسيون خطي، سازه هاي الگوي پرسيد- پروسيد در مجموع توانستند توضيح دهنده 40 درصد تغييرات رفتار تغذيه اي سالم باشند (0/400=p<0/0001 ،R2). بين تمامي سازه هاي مدل پرسيد با رفتار تغذيه اي، همبستگي مستقيم و معني داري مشاهده شد (0/05>p). نتيجه گيري: نگرش، آگاهي و عوامل تقويت كننده و قادر كننده به ترتيب، مهمترين عوامل موثر بر رفتار تغذيه اي بودند. وضعيت نگرش و عوامل تقويت كننده، مطلوب و ساير سازه ها در سطح متوسط بودند. با توجه به همبستگي مستقيم بين سازه هاي مدل پرسيد و رفتار تغذيه اي رابطان بهداشتي، پيشنهاد مي شود مداخلات آموزشي مقتضي بر اساس مدل پرسيد- پروسيد به منظور ارتقاي رفتارهاي تغذيه اي صورت گيرد.

Background & aim: Health and behavior are related to each other and many diseases are originated from individuals' unhealthy behavior and habits. Therefore prediction or determination of the behavior is useful to explore effective measures to promote health and reduce risk of the diseases. This study was aimed to determine the effective factors on healthy nutritional behavior of health volunteers based on precede proceed model. Methods: This research was a descriptive, analytical and cross-sectional study. Research population was all the 153 active health volunteers in Rasht urban health centers and health posts in 2015. Data collection tool was a self-report, reliable and valid questionnaire. Data were analyzed with descriptive and analytical statistics using SPSS18. Results: The mean age of the health volunteers was 43.03±9.11. All Precede Proceed model structures including: knowledge (β=0.296, p<0.0001), attitude (β=0.396, p<0.0001), reinforcing factors (β=0.155, p<0.02) and enabling factors (β=0.144, p<0.03) were predictive for nutritional behavior. Linear regression test showed that Precede Proceed Model structures altogether accounts for 40 percent of healthy dietary behavior changes (R2=0.400, p<0.0001). There were significant positive correlations between precede model constructs and nutritional behavior (p<0.05). Conclusion: Attitude, knowledge, reinforcing, and enabling factors were respectively the most effective factors on nutritional behavior. Attitude and enabling factors status were desirable and other constructs were in moderate level. Considering positive correlations between Precede model constructs and nutritional behavior of health volunteers; appropriate educational intervention based on Precede Proceed Model is recommended to promote nutritional behaviors.