بررسي تأثير برنامه آموزش سلامت مبتني بر الگوي فرانظري بر ارتقاء فعاليت بدني فرزندان بيماران مبتلا به پرفشاري خون و ديابت

The Effect of Health Education Program Based on Trans Theoritical Model on Promotion of Physical Activity among Children of Patients with Hypertension and Diabetes

زمينه و هدف: كاهش فعاليت بدني در دهه هاي گذشته، بروز بيماري هاي ديابت و پرفشاري خون را در جوامع بشري افزايش داده است. هدف از انجام اين تحقيق تعيين تاثير آموزش بر ارتقاء فعاليت فيزيكي فرزندان بيماران پرفشاري خون و ديابت مبتني بر تئوري فرانظريه اي بود. روش كار: اين پژوهش، يك مطالعه مداخله اي از نوع كارآزمايي باليني بود كه حجم نمونه مورد نياز را با توجه به نوع مطالعه، اهداف و فرضيات تحقيق 179 نفر از فرزندان، مبتلايان به بيماري هاي پرفشاري خون و ديابت تحت پوشش مراكز بهداشتي درماني روستايي شهرستان فيروزآباد تشكيل مي دادند كه به روش نمونه گيري چند مرحله اي انتخاب شدند. پس از نياز سنجي آموزشي طي سه جلسه آموزشي دو ساعته با شيوه هاي مختلف، محتواي آموزشي براي گروه آزمون اجراء شد. جهت تحقق اهداف و به منظور ارزشيابي مداخله صورت گرفته قبل و شش ماه بعد از آموزش پرسش نامه اي كه روايي و پايايي آن ثابت شده بود؛ تكميل گرديد. داده ها با استفاده از SPSS-18، آمار توصيفي، و آزمون هاي تي، همبستگي، خي- دو و من- ويتني تحليل شدند. يافته ها: ميانگين سني افراد در گروه شاهد 57 /17±43 /41 و در گروه آزمون 85 /15±65 /41 بود. وضعيت تاهل در دو گروه از نظر آماري اختلاف معني داري داشت. در بعد موازنه و تعادل در تصميم گيري انجام فعاليت فيزيكي قبل از مداخله افرادي كه در مراحل پيش تفكر و تفكر بودند. در بين دو گروه شاهد و آزمايش اختلاف آماري معني داري وجود نداشت ولي پس از مداخله در مراحل تفكر، عمل و نگهداشت اختلاف آماري معني داري بين دو گروه وجود داشت . بعد از مداخله ميانگين نمره فرآيند شناختي- رفتاري و خود كارآمدي در مراحل تفكر، عمل و نگهداشت اختلاف آماري معني داري بين دو گروه داشت و ميانگين نمرات گروه آزمايش بيشتر از گروه شاهد بود (0/05>p). نتيجه گيري: برنامه مداخله اي بر پايه مدل هاي فرانظري، سبب پيشرفت و ارتقاي فعاليت بدني در فرزندان بيماران گرديد و پيشنهاد مي شود كه برنامه عملي در سطح جامعه براي همه فرزندان اجراء گردد.

Background & objectives: Low physical activity during the past decades has increased incidence of diabetes and hypertension in human societies. The aim of this study was determination of the impact of education based on Trans-Theoretical Model on promotion of physical activity among children of patients with hypertension and diabetes. Methods: According to the type of the study, objectives and research hypotheses 179 children's of patients with hypertension and diabetes (under coverage of rural health centers in Firuzabad) were selected for this interventional clinical trial research using multistage sampling method. After educational need analysis, case group was trained within three two hour sessions using different practices. To achieve objectives and assess the intervention effects, a questionnaire, that its validity and reliability were already verified, was completed before and after 6 months of training courses. Data were analyzed by descriptive statistics, t test, Chi-square, correlation and Mam-whitney tests using SPSS18 software. Results: Mean age of the individuals was 41.43±17.57 in control group and 41.65±15.85 in case group. Marital status was significantly different in two groups. On decisional-balance and before the intervention, no significant differences were observed in physical activity between case and control groups who were in the process of precontemplation and contemplation. However, in contemplation, action and maintenance stages there were significant differences between two groups after the intervention. After the intervention, there were significant differences in average scores of cognitive-behavioral process and self-efficacy between two groups in contemplation, action and maintenance stages; the average scores in cases being higher than the controls (p<0.05). Conclusion: The intervention program based on Trans Theoretical Model caused progress and promotion in physical activity of patients’ children. It is recommended to implement practical program at the community level for all of the children.