بررسي فرايند شناختي و رفتارهاي تغذيه اي ميوه و سبزي در كاركنان پرستاري بر اساس الگوي مراحل تغيير- اردبيل 1395

Cognitive and Behavioral Processes and Its Stages of Change for Fruit and Vegetable Consumption among Nursing and Midwifery Staff of Ardabil Hospitals, 1395: Application of the Trans Theoretical Model

زمينه و هدف: تغذيه نامناسب كاركنان را در معرض خطر اضافه وزن يا چاقي قرار مي ‫دهد و نه تنها سلامتي خودشان بلكه ارائه خدمات سلامتي به بيماران را نيز تحت تاثير قرار مي ‫دهد. با توجه به اين كه الگوي مراحل تغيير يك مدل جامع شناخته شده در زمينه رعايت رژيم غذايي و مصرف ميوه و سبزيجات است، لذا اين مطالعه با هدف بررسي مراحل تغيير رفتار و فرايندهاي شناختي و رفتاري مرتبط با مصرف ميوه و سبزيجات انجام شد. روش كار: اين پژوهش مقطعي با مشاركت 300 نفر از كاركنان پرستاري- مامايي مراكز آموزشي درماني شهر اردبيل انجام شد كه به روش نمونه گيري تصادفي منظم انتخاب شدند. ابزار گردآوري داده ها پرسشنامه اي است كه شامل سوالات دموگرافيك، مراحل تغيير رفتار و فرايندهاي تغيير مصرف ميوه و سبزيجات بود. روايي و پايايي پرسشنامه در مطالعات قبلي تاييد شده بود. داده ها با نرم افزار SPSS-19 و با شاخص‫هاي توصيفي، آزمون همبستگي اسپيرمن، آناليز واريانس يكطرفه و آزمون پُست هاك تحليل شدند. يافته ها: ميانگين سن شركت كنندگان 7/05±31 و ميانگين نمايه توده بدني (BMI[1]) 3/5±25/7 مي ‫باشد. اكثر افراد در مراحل غيرفعال (مراحل پيش تفكر، تفكر، و آمادگي) تغيير رفتار مصرف ميوه و سبزيجات و تنها 22/7 درصد افراد در مراحل فعال (مراحل عمل و نگهداري) بودند. فرايندهاي شناختي و فرايندهاي رفتاري در افراد مرحله نگهداشت به طور معني‫ داري بيش از افراد مرحله تفكر بود. ميانگين نمره فرايندهاي رهايي اجتماعي، بازارزشيابي محيط، خودارزشيابي مجدد، كنترل محرك و شرطي سازي متقابل به طور آشكاري از مراحل غيرفعال به سمت مراحل فعال روند صعودي داشت. نتيجه گيري: يافته ها از اهميت و تاثيرگذاري فرايندهاي تغيير در مصرف ميوه و سبزيجات در بين كاركنان پرستاري و مامايي حكايت داشت. اين فرايندها از جمله رهايي اجتماعي، خودارزشيابي مجدد و شرطي سازي متقابل در راستاي پيشروي افراد در مراحل تغيير رفتار مصرف ميوه و سبزيجات تاثير بيشتري داشتند. پيشنهاد مي شود در برنامه ريزي ‫هاي آموزشي براي افزايش مصرف ميوه و سبزيجات، فرايندهاي تغيير مدنظر قرار گيرند.

Background & objectives: Inappropriate nutrition places employees at risk of being overweight or obese, and not only affect their health but also indirectly may affect patients. The trans-theoretical model is one of the most common models of health promotion. It is recognized as one of the ways of identifying and changing diet, especially increasing the consumption of fruits and vegetables. In this model, behavioral changes can be seen in stages. Therefore, this study designed to determine the status of cognitive and behavioral processes and its stages of change for fruit and vegetable consumption. Methods: This cross-sectional study was conducted with the participation of 300 nursing and midwifery staffs of Ardabil hospital using systematic random sampling method. Data gathering instrument was a validated questionnaire to collect information on demographic characteristics, stages and the process of change for fruit and vegetables consumption. The data was analyzed by SPSS (ver. 23) to measure central tendency, spearman correlation test, ANOVA, and Post-hoc. Results: Average age and BMI of participants were 31±7.05 and 25.7±3.5 respectively. The majority of subjects (77.3%) were in the early stages of change (pre-contemplation, contemplation, and preparation) for fruit and vegetable consumption while, only 22.7% was in active stages (action and maintenance). The mean scores of cognitive and behavioral processes were at a higher level in the maintenance stage and the lowest in the contemplation. Finally, the mean scores of social liberation, environment re-evaluation, self re-evaluation, stimulus control and counter conditioning processes increased from the inactive stages to the active stages. Conclusion: Findings support the effect of processes of change in fruits and vegetables consumption among nursing and midwifery staffs, so that using behavioral process of change such as stimulus control and self liberation can lead to positive progress in stage of change. We suggest educational programs to increase consumption of fruits and vegetables, particularly considering individuals’ current stages and processes of change.