پهنه بندي و واكاوي فرايندهاي هوازدگي در حوضه قره سو گرگان

Zoning and Analyzing of Weathering Processes in GharesoGorgan Basin

شدت و تيپ هوازدگي در نواحي مختلف متفاوت ميباشد كه اين اختلاف ها ناشي از عوامل جغرافيايي از قبيل عرض جغرافيايي، زاويه تابش، ارتفاع، دوري و نزديكي به دريا و ... ميباشدكه با توجه به اقليم خود نوع هوازدگي را به وجود ميآورد. براي شناسايي وضعيت هوازدگي در سطح منطقه مورد مطالعه از مدلهاي پلتير استفاده شد و از بين هفت مدل پلتير، دو مورد )مناطق مورفوژنتيكي و شدت و تيپ هوازدگي( مورد استفاده قرار گرفت. در اين پژوهش به منظور بررسي وضعيت هوازدگي و شكلهاي مورفوژنتيكي حوضه قرهسو، عناصر اقليمي متوسط دما و بارش سالانه ايستگاههاي اقليمي منطقه كه داراي مشاهدات همزمان بوده انتخاب شده است كه حدود 20 ايستگاه كه دادههاي مناسبي از لحاظ طول دوره آماري ( 21ساله) داشتند انتخاب شدند. در ادامه، بعد از بررسي روند دما و بارش در منطقه مورد مطالعه، رژيمهاي مربوط به هر ايستگاه از روي مدلهاي پلتير تعيين شد و بعد از دادن ارزش وزني به آنها در پايگاه داده ثبت گرديد. و در ادامه تجزيه و تحليلها در محيط gis صورت گرفت. نتايج مدل مناطق مورفوژنتيكي نشان داد كه از 9 وضعيت مورفوژنتيكي موجود در مدل پلتير، 3 وضعيت در شرايط اقليمي منطقه اتفاق ميافتد. قسمتهاي شمالي منطقه از نظر مناطق مورفوژنتيكي جزء مناطق ساوان محسوب ميشود. ويژگي غالب منطقه ساوان را ميتوان فعاليت آبهاي جاري با شدت شديد تا ضعيف و تاثير متوسط بادهاي غالب منطقه نام برد. قسمتهاي جنوبي منطقه مورد مطالعه بدليل بارش ناچيز و دماي كم جزء منطقه خشك محسوب ميشود. ويژگي غالب منطقه خشك را ميتوان باد شديد، فعاليت آب جاري و حركات توده ضعيف نام برد. و همچنين نتايج رژيم هوازدگي نشان داد كه از هفت رژيم هوازدگي موجود در مدل پلتير، سه وضعيت در شرايط اقليمي منطقه اتفاق ميافتد، به طوري كه در مناطق كوهستاني منطقه، هوازدگي از نوع مكانيكي ملايم رخ ميدهد، در صورتي كه در مناطق شمالي به علت دما و بارشهاي زياد، بيشتر هوازدگيها از نوع شيميايي متوسط است كه بيشترين بخشهاي منطقه مورد مطالعه را به خود اختصاص داده است.

The results showed that among nine weathering models in Peltier model، three models happened in the climatic conditions of gharasou basin. Northern part of the study area is savanna area. The dominant features of the savanna are Current water activity with extreme intensity to low and the average impact of prevailing winds in the region. Southern part of the study area due to high temperature and low precipitations are located in arid regions and the most important Geomorphodinamic characteristic of these areas are the effects of wind، Current water activity and weak mass movement. Also result shows in mountainous regions there is weak mechanical weathering. In north of case study due to heavy precipitations and high temperature، Chemical weathering is more moderate type. While weathering in most parts of the study area is mostly chemical.