شناخت الگوهاي همديد موثر بر دوره هاي ترسالي و خشكسالي در ايران مركزي

Investigating The Synoptic Patterns Effective in Drought and Wet Years in Central Iran

هدف اصلي اين پژوهش شناخت الگوهاي گردش جوي، مسبب ايجاد دوره هاي خشكسالي و مرطوب است. به اين منظور دوره هاي خشكسالي و ترسالي طي دوره آماري 30 ساله در سطح 6 ايستگاه همديد ايران مركزي مشخص شد. سپس با استفاده از تحليل مولفه مبنا به روش ماتريس همبستگي و دوران آن به روش واريمكس بر روي دادههاي ارتفاع ژئوپتانسيل تراز500 هكتوپاسكال و فشار سطح دريا به شناسايي عناصر اصلي تشكيل دهنده جريان هاي جوي پرداخته شد. در ادامه با كاربرد تحليل خوشهاي به روش پيوند وارد بر روي نمره هاو مولفه ها الگوهاي گردشي موجود خشكسالي و ترسالي شناسايي گرديد. بررسي مولفه اصلي دوره خشكسالي نشان داد بيش از 42 درصد واريانس داده هاي ارتفاع ژئوپتانسيل تراز 500 هكتوپاسكال با گسترش كمارتفاع جنب قطبي به عرضهاي پايين همراه است كه باعث جنوبي شدن مناطق پرارتفاع از قبيل پرارتفاع سيبري شده و زبانه پرارتفاع يا پرفشار بر روي منطقه پژوهش تشكيل ميشود كه با ريزش هواي سرد، صافي هوا و بدون ابرناكي همراه بوده و باعث ايجاد پايداري، كمي بارش و بروز رخداد خشكسالي ميشود. نتايج تحليل مولفه ي اصلي دوره ي ترسالي نشان داد مولفه ي نخست با بيشترين درصد ظهور نقش اصلي در ميان الگوهاي گردشي دارد كه گام منفي آن بيانگر پرفشار قطبي و سيبري است كه داراي دو الگوي چشم گاوي جداگانه ميباشند و باقيمانده مولفه ها با توجه به گام هاي منفي و مثبت كانون ها نشان دهنده ناپايداري هاي جوي است كه از سمت درياي مديترانه و درياي سياه و درياي سرخ به درون منطقه رخنه ميكنند و باعث رخداد ترسالي ميشوند.

The main objective of this study is to understand atmospheric circulation patterns، responsible for the development of drought and wet periods. For this purpose، droughts and wet periods during the 30-year period were identified in the six synoptic stations in central Iran. The base component analysis using varimax method of data correlation matrix and during the five hPa geopotential height and sea level pressure was to identify the basic elements of the atmospheric circulation. Then، using cluster analysis method on these components are bonded into circulation patterns were identified drought and wet. The main component of the study showed that more than 42% of the variance drought geopotential height at 500 hPa data by expanding the width of the lower polar low is that high elevation areas such as southern Siberia high elevation and high elevation or pressure tab on the research area is the cold air، air filter and associated cloudiness and creates stability، low rainfall and the occurrence of drought. The principal component analysis showed that the wet period of the first component Maximum percent rise a major role in the circulation patterns that indicate negative step-polar and Siberian high pressure that has two separate bovine eye model and the remaining components are due to negative steps and positive cells indicative of atmospheric instability coming from the Mediterranean and the Black Sea and the Red Sea to penetrate into the area، causing the event to be wet.