تاثير هيدرو و اسموپرايمينگ بر خصوصيات جوانه زني چهار گياه دارويي اسفرزه (Plantago ovata)، رازيانه (Foeniculum vulgare)، گل راعي (Hypericum perforatum) و خاكشير (Descurainia sophia) تحت تنش شوري

Effect of hydro and osmopriming on seed germination of four medicinal plant Psyllium (Plantago ovata), Fennel (Foeniculum vulgare), Hypericum (Hypericum perforatum L.) and Sisymbrium irio (Descurainia sophia) under salinity stress

در مناطق خشك و نيمه خشك شوري آب و خاك، يكي از مهم ترين تنش ها در محدود كردن توليد گياهان است. به منظور بررسي تاثير پيش تيمار بذور با نيترات پتاسيم و آب مقطر بر جوانه زني بذر گياهان دارويي مختلف در شرايط تنش شوري، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه فاكتور شامل، پرايمينگ بذر (با نيترات پتاسيم 3/0 و 6/0 درصد و آب مقطر)، تنش شوري (صفر، 5/2، 5، 5/7 دسي زيمنس بر متر) و نوع گياه (اسفرزه، رازيانه، گل راعي و خاكشير) در آزمايشگاه علوم و تكنولوژي بذر دانشگاه شاهد تهران در سال 1392 انجام شد. نتايج نشان داد كه سطوح شوري و نوع گياه بر تمام صفات اندازه گيري شده جوانه زني معني دار (P≤0/05) بود. هم چنين اثر پرايمينگ بر روي تمامي صفات مورد مطالعه به جز سرعت جوانه زني معني دار (P≤0/01) شد. اثر متقابل شوري در پرايمينگ و پرايمينگ در گونه گياهي براي صفات درصد و سرعت جوانه زني، طول ريشه چه، ساقه چه و گياهچه و بنيه بذر در سطح احتمال پنج درصد معني دار بود. بالاترين درصد جوانه زني در سطوح شوري صفر و 5/2 دسي زيمنس بر متر در گياه گل راعي در شرايط هيدرو پرايمينگ به ترتيب با ميانگين 94 و 33/93 درصد بدست آمد. شاخص بنيه بذر در شرايط تنش شوري به همراه هيدرو و اسموپرايمينگ افزايش معني داري را در همه بذور گياهان به غير از خاكشير نشان داد. در بين گونه گياه دارويي، گل راعي، اسفرزه و رازيانه نسبت به شوري حساس، ولي بذر گياه خاكشير مقاومت خوبي نسبت به شوري نشان داد. از نظر شاخص بنيه بذر، خاكشير داراي ميانگين پايين ولي در بذور ديگر گونه هاي دارويي (اسفرزه، گل راعي و رازيانه) داراي ميانگين بالايي بودند.

In arid and semi-arid soil and water salinity، is one of the most important tensions in limiting production plants. The experiments conducted to investigate the effect of pretreatment with potassium nitrate on seed germination of four medicinal plants Psyllium، Fennel، Hypericum and Sisymbrium irio under salt stress on Seed Science and Technology Laboratory، Shahed University، Tehran. The experimental design was completely randomized with three factors of seed priming، salinity and plant، respectively، three، four and four levels factorial with three replications. Test factors include salinity (zero، 2.5، 5، 7.5 dS.m-1)، pre-treatment levels، primed seeds with potassium nitrate (0.3 % for 24 hours) and potassium nitrate (0.6 % for 24 hours) and distilled water (24 hours) and plants Psyllium، Fennel، Hypericum and Sisymbrium. ANOVA results showed that the effect of different levels of salinity and plant on all traits is significant (P ≤ 0.05). Also priming effect on all traits except germination rate was significant (P ≤ 0.01). Effect of salinity on germination percentage، seedling length، primary shoot length، primary root length and seedling fresh and dry weight and seed vigor were significant at the one percent probability level. Also، interaction of priming × salinity and priming × plant on traits germination rate and germination percentage، primary root length، primary shoot length، seedling length and seed vigor were significant at the five percent probability level. The highest of germination percentage achieved in zero and 2.5 dS.m-1 salinity levels at Hypericum plant in terms of hydro priming respectively 94 and 93.33 percentage. Seed vigor under salt stress with hydro and osmopriming showed significant increase in all seed plants other than Sisymbrium irio. Among the species of medicinal plants، Hypericum، Fennel and Psyllium sensitive to salinity، but showed good resistance Sisymbrium irio seeds. The average seed vigor، Sisymbrium irio has a low average، but other species of medicinal seeds (Psyllium، Hypericum and Fennel) has a high average.