ارزيابي تغييرات الگوي پيچان رودي رودخانه مارون و تحليل هيدروژئومورفولوژي منطقه مطالعه موردي: رودخانه مارون (از سرچشمه تا ورودي آن به رودخانه جراحي)

رودخانه ها نقش مهمي در تغييرات لندفرم ها بازي مي كنند و تاثير بسزايي بر بهره برداري انساني از محيط هاي پيرامون خود دارند. بررسي تغييرات بستر و مورفومتري رودخانه ها از مباحث علم ژئومورفولوژي رودخانه اي مي باشد. ارزيابي مورفومتري رودخانه از نگاه علوم زميني و ژئومورفولوژي در مديريت توسعه پايدار منطقه مهم بوده و از نگاه تغييرشكل بر لند فرم هاي منطقه موثر است. در اين تحقيق به رودخانه مارون پرداخته مي شود كه در جنوب غربي كشور قرار دارد و از ارتفاعات حدود 3000 متر از سطح دريا سرچشمه مي گيرد. اين رودخانه بعد از عبور از سازندهاي زمين شناسي زون زاگرس چين خورده وارد دشت بهبهان در جنوب شرقي خوزستان مي شود و پس از عبور از ناهمواري تپه ماهوري وارد رودخانه جراحي و سپس وارد خليج فارس مي شود. در اين مقاله كل رودخانه مارون از سرچشمه آن تا ابتداي رودخانه جراحي به طول تقريبي 280 كيلومتري جهت استخراج مورفومتري آن براساس دو شاخص ضريب خميدگي و زاويه مركزي انتخاب گرديد. براساس تعدد رودخانه هاي دائمي ورودي به رودخانه مارون و ناهمواري منطقه، رودخانه مارون به 5 بازه مختلف تقسيم شد. در اين مقاله براي ارزيابي ضريب خميدگي از نقطه تغيير انحنا استفاده شده است. علاوه بر دو شاخص مذكور، شاخص جهت جريان طراحي و براي كليه مسير رودخانه بدست آورده شده است. در شاخص زاويه مركزي، ميانگين زاويه مركزي نيز توسط مولفان طراحي و بدست آمد كه از آن مي توان براي پيش بيني وضعيت مكاني شكل رودخانه نسبت به وضعيت فعلي آن استفاده نمود. طبق شاخص ضريب خميدگي رودخانه مارون از نوع سينوسي و از نظر شاخص جهت جريان نيز از نوع شرقي غربي مي باشد. به علت شيب كم پروفيل طولي رودخانه در بازه هاي انتهايي، الگوي رودخانه بيشتر و سريعتر از ساير بازه ها تغيير الگو مي دهد. علت تغيير انحنا و از جمله دلايل تغيير جهت و الگوي رودخانه در بازه هاي مورد نظر مسائل زمين شناسي و توپوگرافي، اقليم، تكتونيك و هيدرولوژي منطقه زاگرس مي باشد، كه در پروفيل طولي رودخانه مارون متفاوت مي باشد. دبي بالاي رودخانه و نيز نزولات جوي بر الگوي رودخانه مارون به خصوص در بازه هاي ابتدايي موثر بوده است.