خويشاوندسالاري سازماني در نهادهاي دولتي؛مفهوم‌پردازي، عوامل مؤثر و پيشامدها

Designing a Tool for Evaluating the Employees' Knowledge Sharing Behavior

خويشاوندسالاري سازماني، مجموعه ­اي از فرايندهاي روان­شناختي و جامعه­ شناختي است كه با ملاحظات خانوادگي و رفيق‌بازي موجود در محيط دروني و بيروني يك سازمان در ارتباط است و بيانگر وجود فساد اداري، تبعيض و تأثير رابطه به‌جاي ضابطه در اجراي امور سازمان­هاست. اين مطالعه درصدد است تا با استفاده از روش پژوهش كيفي و به‌كارگيري راهبرد نظريه‌پردازي داده‌بنياد به ارائۀ الگويي از خويشاوندسالاري سازماني در نهادهاي بخش دولتي بپردازد و عوامل مؤثر بر بروز اين رفتار و پيشامدهاي سازماني حاصل از آن را شناسايي و تشريح كند. در اين راستا، با چهارده تن از مديران ارشد پنج سازمان­ دولتي استان بوشهر به‌عنوان نمونه آماري به‌صورت نظري و هدف‌مند و به شيوۀ نيمه‌ساختاريافته مصاحبه شد و متن­هاي مصاحبه در سه مرحله كدگذاري باز، محوري و گزينشي مورد تحليل قرار گرفت. نتايج، نشان داد كه نگرش رابطه­ گرا به‌عنوان پديده محوري و در تعامل با عوامل ديگر موجب شكل­گيري خويشاوندسالاري سازماني مي­شود. نحوه ارتباط اين عوامل در مدل نهايي پژوهش، نشان داده شده است. منفعت‌طلبي و قوم‌گرايي فرد و عدم توجه به حقوق و منافع عامه مردم در شكل­گيري نگرش رابطه­ گرايي مديران، تأثير بسزايي دارد كه درنهايت اين نگرش، پايه­اي براي به‌وجود‌آمدن پديده ناهنجار خويشاوندسالاري سازماني است.

The purpose of this paper is to design a comprehensive, accurate and reliable tool to measure the employees' knowledge sharing behavior. For this purpose, after the centralized review of related texts, some indicators of knowledge sharing behavior in organizations were extracted. Data analysis was carried out in two stages; exploratory factor analysis (EFA) was used in order to identify the dimensions and classification of the indicators, and confirmatory factor analysis (CFA) was used to verify the validity of the model. These tests are carried out using data collected from the workers of the knowledge based companies located in Khorasan Science and Technology Park. The results of the analysis using SPSS and AMOS software were a comprehensive and reliable tool for measuring the knowledge sharing behavior with 22 indicators and 7 component. The proposed tool can be used for the performance evaluation and reporting system as well as the compensation system in various organizations.