ساخت واقعيّت اخلاقي در بازنمايي مناسك عاشورا در تلويزيون (سريال هاي شب دهم و يلدا)

Construction Reality of Ethics in Ashura Ritual Representation on National Television in Iran

در اين مقاله تلاش شد تا نحوه ساخت واقعيت اخلاقي در بازنمايي مناسك عاشورا در سريال هاي تلويزيوني مورد بررسي قرار گيرد. بدين منظور، از ميان سريال هاي مناسبتي پر بيننده سالهاي اخير تلويزيون به صورت تصادفي دو سريال شب دهم و يلدا جهت تحليل نشانه شناختي و همچنين از ميان مخاطبان عام تلويزيون، 31 مخاطب جهت انجام مصاحبه براساس نمونه گيري هدفمند، براي دستيابي به هدف تحقيق انتخاب شدند. نتايج به دست آمده از تحليل نشانه شناختي نشان داد كه در هر دو سريال بهره گيري از رمزگان فني و فرم جهت بازنمايي ابعاد اخلاقي واقعه كربلا مشابه يكديگر و محدود و تا حدي سطحي بوده است. هر دوي اين سريالها تنها با تمركز بر يكي از كنش هاي نمادين مناسك ماه محرم (تعزيه خواني) به انتقال بخش كوچكي از مفاهيم گسترده اخلاقي نهفته در اين واقعه پرداخته اند. براين اساس، ابعاد اخلاقي بازنمايي شده در اين دو سريال مشتمل بر غيرت، ايثار، شجاعت، همياري و جهاد با نفس بوده است. همچنين، نتايج بدست آمده از تحليل دريافت مخاطب نشان داد كه اگر چه برخي از طبقات مخاطبان بر وجود پيام هاي اخلاقي در صحنه هاي بازنمايي شده اذعان دارند، اما ادراك اين دسته نيز مبتني بر محتواي كلي داستان است و نه صحنه هاي مرتبط با بازنمايي مناسك.

It is attempted to examine how to construction reality of ethics in Ashura ritual representation in television series, in this paper. For this occasion, it is selected Yalda and Shabe Dahom series among popular religious series of recent years for semiotic analysis randomly, as well as, 31 audiences among the general TV audiences for an interview based on purposive sampling, to obtain the paper purpose. The results of semiotic analysis showed that in both series utilization of technical codes and the form to represent moral dimensions of Karbala event have been alike and limited and somewhat superficial. Both series with only focusing on one of the Muharram rituals symbolic actions (passion play reading) begin to transfer a small part of the broad concepts of morality lies in this event. Accordingly, the ethical dimension represented in the two series consisting of jealousy, sacrifice, courage, cooperation and struggle with carnal desires. Also, the results of audience reception analysis showed that although some audience groups acknowledge moral messages of represented scenes, but understanding of these classes are also based on the overall content of the story but not related scenes of rites representation.