تحليل گفتماني طبقه بندي اجتماعي در شاهنامه

«طبقه بندي اجتماعي» يكي از مفاهيم مهم در حوزه علوم اجتماعي به شمار مي آيد. اين مفهوم كه توزيع افراد جامعه با سطح اقتصادي و اجتماعي مشابه است، برآيند تحول و توسعه جامعه و پيچيدگي روابط انساني در زمينه هاي گوناگون است؛ اما در عين حال، در ادوار مختلف منشا نابرابري هاي اجتماعي، توزيع ناعادلانه امكانات و در نتيجه ركود جامعه نيز بوده است. در ايران باستان و به تبع آن در شاهنامه فردوسي كه داستا نهاي آن عمدتا برآمده از خداينامه هاي دوره ساساني و منابع پهلوي است، طبقه بندي اجتماعي و نوع روابط طبقات مختلف، موجد تحولات و چالش هاي گوناگوني بوده است. مقاله حاضر در پي آن است تا ضمن تبيين طبقه بندي اجتماعي در ايران باستان، اين مفهوم را از منظر تحليل گفتمان در شاهنامه فردوسي بررسي كند؛ نقش منابع قدرت و مناسبات ايدئولوژيك را در برجسته نمايي و طبيعي سازي آن واكاود و تاثير آن را در فرايند توسعه جامعه ايراني در شاهنامه و ايران باستان تحليل نمايد؛ براين اساس، نظام شبه كاست طبقاتي كه موجب توزيع نابرابر قدرت، مالكيت و حيثيت اجتماعي به نفع گروهي خاص و به زيان ساير افراد جامعه مي شود، يكي از موانع موثر بر توسعه اجتماعي و فرهنگي در ايران باستان -به ويژه در دوره ساساني- بوده كه به تبع آن در شاهنامه فردوسي بازنموده شده است.