بازنمايي مراسم «اهل هوا» در فيلم مستند «باد جن»

An Analysis of Representation of the “Ahl-e Hava Ritual” in the Documentary of “Baad-e Jen

فيلم مستند «باد جن» ساخته ناصر تقوايي، به بازنمايي مراسم «زار» در جنوب ايران مي‌پردازد. در اين مقاله نويسندگان تلاش كرده‌اند تا با تحليل ارتباطي متن اين فيلم، به اين پرسش‌ها پاسخ دهند كه: كداميك از ابعاد اين مراسم در اين فيلم بازنمايي شده‌اند؟ آيا فيلم باد جن توانسته كاركردهاي اجتماعي اين مراسم را مستند كند؟ و مهم‌تر اينكه آيا اين مراسم معنايي ملموس به زندگي افراد مي‌بخشد؟ براي اين منظور از سنتز نظري دو وجهي «نظريه تقابل‌هاي دوتايي» لوي اشتراوس و «نقش آيين‌ها در رفع تناقضات بشري» مري داگلاس، كمك گرفته شد.به لحاظ روش‌شناسي،روش تحليل محتواي كيفي و شيوه تكوين استقرايي مقوله‌ها به كار برده شده است.تحليل يافته‌ها به كمك نرم‌افزار تحليل داده‌هاي كيفي مكس كيو دي اِي10 انجام شد و براي افزايش پايايي (قابليت اتكا) از ابزار «توافق بين كدگذاران» در نرم‌افزار كمك گرفته شد. از تحليل محتواي فيلم، 5 تقابل دوتايي به دست آمد كه عبارتند از: تقابل بيماري-سلامتي؛ فرد-جمع؛ خير-شر؛ خودي-غيرخودي؛ و طبيعت-ماوراء طبيعت. مهم‌ترين دستاوردهاي تحقيق اين است كه اولا تناقض‌هايي كه اشتراوس در ماهيت بشر و رفتارهايش مي‌بيند درست به نظر مي‌آيند و دوم اينكه اين تناقض‌ها همانطور كه داگلاس مي‌گويد در قالب مناسك بادجن و شيوه‌هاي برخورد آن از طريق مناسك حل مي‌شوند و بشر قادر مي‌شود آييني زندگي كند تا از شر تناقض‌هايش رهايي يابد.

The documentary movie, “Baad-e Jen ” made by Naser Taghvai represents the “Zaar” ritual at the south of Iran. The paper tries to answer the following questions: what aspects of this rite are represented in this movie? Were the movie “Baad-e Jen” able to document the social functions of this ceremony? an‎d more importantly, does this ritual give a tangible meaning to people’s lives? Thus, the two dimensional theoretical synthesis of the “Dual conflicts theory” of Lévi Strauss and “the role of rituals in solving the human conflicts” of Mary Douglas were used. The methodologies used in this study were the qualitative content analysis and the topic inductive conception. Findings analysis were conducted using the maxqda10 qualitative data analysis software were used and in order to increase the reliability, the intercoder agreement tool of the software were used. 5 dual conflicts were resulted from the context analysis of the movie. conflicts include: the conflict of Heath and Disease, the conflict of crowd-individual, the conflict of relatives and outsiders, the conflict of Good and Bad, and the conflict of nature and supernatural. the most important result of this study is that firstly, the conflicts observed by Strauss in human nature and his behaviors seem correct and secondly, as Douglas has mentioned, these conflicts are solved in the form of Baad-e Jen ritual and the ways it is treated also are solved by these rituals, thus human can live a life of traditions and be released from its conflicts.