الگوي ارزيابي ملي علم، فناوري و نوآوري بر اساس شاخص هاي كارايي، اثربخشي و سودمندي

A modal for STI national evaluation based efficiency, effectiveness and Utility index

بررسي تجربه ارزيابي علم، فناوري و نوآوري (STI) در كشور نشان مي دهد كه در ابعاد مختلف سياستي، نهادي، قانوني و فرهنگي چالش هاي بسياري وجود دارد. اين مقاله با هدف ريشه يابي دلايل ناكارآمدي تجربه فعلي و شناسايي ابعاد بافتاري حاكم بر ارزيابي STI در كشور، عارضه يابي نواقص موجود را پي مي گيرد. به اين منظور، تجربيات مشابه ارزيابي ملي STI در پنج سطح نظام، چارچوب، نگاشت، الگو و فرايندِ ارزيابي به صورت نظام مند تحليل و جايگاه ايران در مقايسه با ساير كشورها تعيين شده است. نتايج مطالعات اسنادي، پيمايش ميداني و شواهد تجربي نشان مي دهد كه يكي از گلوگاه هاي اصلي عدم كارآمدي نظام ارزيابي ملي STI، رويكرد الگوي شاخص محور مبتني بر كنترل هزينه كرد سازمان هاي دست اندركار بوده است؛ لذا در اين مقاله الگوي مطلوب ارزيابي، كه مبتني بر تلفيق رويكردهاي شاخص محور و عملكردگرا است، با هدف ايجاد يادگيري و امكان تخصيص بهينه منابع در نظام موجود، به صورت مفهومي طراحي شده است. نتايج توسعه الگو همراه با انتخاب 45 گونه شاخصي و براساس سه گروه سازماني، پنج حوزه تخصصي و سه نوع نتيجه عملكردي حاصل شده است كه درمورد هر سازمان به يك داشبورد ارزيابي عملكرد مشتمل بر پنج نمودار راداري ختم مي شود. داشبورد طراحي شده از طريق ارزيابي عملكرد سه نهاد دانشگاهي (دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتي شريف و دانشگاه شاهد) اعتبارسنجي شده است. نتايج اين ارزيابي با خروجي الگوي پيشين مقايسه شده است و مويد تاثير جدي الگوي ارزيابي بر تحليل نتايج سياست گذاري و مديريت سطح كلان حوزه STI است.

Studying the experience of evaluating science، technology and innovation (STI) in Iran shows many challenges in different political، institutional، legal and cultural aspect of the subject. The main objective of this article is to investigate the roots of the reasons of the inefficiency of current experience and to identify the contextual aspects governing STI evaluation in Iran and to find the current relevant shortages. In this regard، we determine the similar national STI evaluation experiences at five levels of system، framework، map، pattern and process of the evaluation in order to analyze the situation of Iran systematically compared to other countries. The results of library studies، field study and experimental experiences show that one of the main reasons for the inefficiency of Iranian national STI evaluation system is its index-oriented model based on controlling the costs of beneficiary organization. Thus in this article، we design a desirable conceptual system of evaluation that is based on index-oriented and functional approaches، in order to facilitate the learning and make it possible to assign the resources of current system optimally. The results of model development have been obtained by choosing 45 index types based on three organizational groups، five specializing fields and three types of functional outcomes، in which each organization leads to a performance evaluation dashboard including five radar charts. The designed dashboard has been evaluated through evaluating the performance of three academic institutions (including University of Tehran، Sharif University of Technology، and Shahed University). Then we have compared the results of this evaluation to the outputs of the previous model. The results confirm the serious effect of the evaluation model on analyzing the policy-making results and Management at the macro level in the field of STI.