روانشناسي، حكومت‌مندي و نوليبراليسم

Psychologism, Govern-mentality and neoliberalism

مقالة حاضر با هدف بررسي نسبت روان‌شناسي‌گري و مشتقاتش با نوليبراليسم اقتصادي و حكومت‌مندي به اين مسئله مي‌پردازد كه الگوهاي جديد حيات اقتصادي چگونه از خلال علم روان‌شناسي سوژه‌هاي خود را تأسيس مي‌كند. ايدة بازارخودتنظيم‌گر در اقتصاد سياسي براي تأسيس سوژه‌هاي خود به سمت تأسيس انسان خودتنظيم‌گر در علم روان‌شناسي حركت كرده و انسان خودگردان را به مثابه انسان سالم برمي‌سازد. نسبت نوليبراليسم و روان‌شناسي با منظر حكومت‌مندي در وجه نظري مورد بررسي قرار گرفته و نمونه‌هايي از نظريه‌هاي روان‌شناسي در اين نسبت مورد بحث قرار مي‌گيرند. با مروري بر الگوهاي روانشناسي‌گري در ايران معاصر در گفتار سياست‌مداران و مديران و همچنين بررسي آمارهايي در باب آسيب‌هاي اجتماعي نشان مي‌دهيم كه چگونه معضلات نظام‌مند و ساختاري به معضلاتي فردي و روحي فروكاسته مي‌شوند و راه‌حل‌هاي روان‌شناختي در جهت سياست‌زدايي و اجتماع‌زدايي در لايه‌هاي زندگيِ اجتماعي رسوخ مي‌كنند. برآمدن روان‌شناسيِ عاميانه و رسوخ آن در حيات انسان ايراني جهت هم‌ارزكردن مكانيسم‌هاي روحي و شخصيتي با مكانيسم‌هاي بازار خودتنظيم‌گر بررسي خواهد شد و نشان مي‌دهيم كه چگونه علم روان‌شناسي در خدمت تحقق اين گزاره عمل مي‌كند كه هر ايراني يك شركت تجاري.

Main purpose of the present paper is investigation of the relation between psychology and neoliberalism and the process of subject production based on the logic of neoliberalism. The idea of self-regulating market finds its counterpart in psychological self-regulating subject as an Ideal mental Health. The relations of psychology and govern-mentality will scrutinize and some approaches of psychology will be discussed in this term. Psychological rhetoric of politicians, managers beside social pathology statistics will be investigated based on this idea of governing self and vanishing the social and the political based on Psychologization of the social problems. According to this view some important researches in this field will be reviewed and discussed. Public psychology in Iranian Sphere is another trend of present study. Public psychology as a branch of positive psychology dominates the life-word and creates new subjects in accordance with the logic of market. Psychology behave like an agenda in the maps of Iranian neo-liberalism and fulfills the slogan of every Iranian as a Business enterprise.