تحليل برون ديني گزاره هاي نكوهش گرايانه درباره زنان در نهج البلاغه

The Misogynous Statements in Nahj ul-Balāgha: A Non-Confessional Analysis

روايات ملامت گرايانه درباره زنان در نهج البلاغه، عمدتا با خارج سازي متن از زمينه تاريخي خود با شرايط و ديدگاه هاي مدرن امروزي قياس مي شود كه در تقابل با ديدگاه هاي مدافع حقوق زنان، به عنوان بخشي از سنت اسلامي- شيعي ناسازگار با اين ديدگاه هاي مدرن، تلقي مي گردد. در اين پژوهش افزون بر اين كه نشان داده شده بسياري از گزاره هاي نكوهش گرايانه مربوط به زنان در نهج البلاغه فاقد اسناد معتبر است؛ اين نتيجه به دست مي آيد كه محتواي اين گزاره ها با انبوهي از گزاره هاي مشابه در متون ادبي سده چهارم به بعد انطباق دارد و اين ديدگاه هاي ملامت گرانه درباره زنان، با توجه به اقتضائات و شرايط فرهنگي مقارن با عصر تدوين نهج البلاغه در سده چهارم، قابل فهم، پذيرفتني و هم سو با ذهنيت هاي عامي است كه در بسياري از متون ادبي و تاريخي عصر تدوين نهج البلاغه و پس از آن تا سده هاي متمادي، بازتاب و استمرار يافته است. بر اساس اين فرضيه از منظري برون ديني، اين گزاره هاي نكوهش گرايانه از الحاقات متاخر در عصر تدوين نهج البلاغه تلقي شده و بر اين مبنا با تاكيد بر روش هم سنجي بينامتني (ارزيابي متون مشابه) و با رويكرد تاريخ فرهنگي جديد، زير شاخه تاريخ ذهنيت، تلاش شده است، شواهد، زمينه ها و نيز ذهنيت هاي فرهنگي درباره زنان، در نهج البلاغه و شروح آن و متون متنوع ادبي و تاريخي تا سده هفتم بررسي و تحليل شود و شباهت ها و افق هاي هم تراز اين متون با اين گزاره هاي نهج البلاغه نمايان گردد.

The misogynous narratives that were reflected in Nahj ul-Balāgha, are typically understood as such by decontextualizing the statements and embedding them in the modern framework. Given the incongruity between the traditional statement and the feminist viewpoints of the modern era, the statements- as part of Islamic and especially, Shiite tradition- are inconsonantly compared with the modern outlooks. The present paper shows that many of those statements regarding women in Nahj ul-Balāgha are not buttressed by any reliable evidence as well as the content of those statements could be traced in the bulk of similar statements in the literary works written after the fourth century A.H. Moreover, given the cultural circumstances of the time that Nahj ul-Balāgha was embedded in, those attitudes towards women are intelligible and also they were accepted and considered to be consonant with the popular mentalities wrought into the historical and literary works contemporary with compiling Nahj ul-Balāgha and those composed in the subsequent centuries. To expound this hypothesis, attempts are made to analyze the evidence, context as well as cultural mentalities about women in Nahj ul-Balāgha, and its exegeses and sundry literary and historical texts produced up to the 6th/12th century in order to compare those texts with the former. The approach is non-confessional