كليدواژه :
ديون , تعهدات , نظريه عمومي ديون , حقوق قراردادها , مفهوم تعهد
چكيده فارسي :
دِين در حقوق اسلامي، بر خلاف حقوق خارجي، مفهوم كاملاً مستقلي از «تعهد يا التزام» دارد و ماهيتاً نوعي مال اعتباري محسوب مي‌شود كه متضمن اوصاف مالكيت است و از اقسام عين محسوب مي‌شود. كاركرد مفهومي اين نهاد در حقوق قراردادها و حقوق مسؤوليت مدني بسيار فراتر از مفهوم «التزام يا تعهد» ميباشد. به واسطه‌ي اين نهاد است كه اغلب عقود معين نظير بيع، اجاره، قرض و ضمان كه در حقوق خارجي عهدي و صرفاً سبب ايجاد تعهدند، در حقوق اسلامي تمليكي محسوب ميشوند و آثار متفاوتي نسبت به عقود عهدي بر آنها مترتب مي‌شود. در حوزه‌ي مسؤوليت مدني نيز رابطه‌ي زيان ديده و فاعل فعل زيان‌بار به طور عمده مجردِ يك رابطه‌ي شخصي از نوع تعهد يا التزام نيست بلكه زيا‌ن‌ديده، مالك مثل يا قيمت بر ذمه‌ي فاعلِ عمل زيان‌بار تلقي مي‌شود و همانند هر مالكي حق هر گونه دخل و تصرف در اين مال اعتباري را دارد. از اين رو با توجه به كاربرد گسترده‌ي دِين يا همان «مال كلي بر ذمه» در حوزه‌هاي مختلف حقوق مدني و ماهيت كاملاً مستقل و متمايز آن نسبت به نهاد تعهد، نظريهاي به نام «نظريه عمومي ديون» كه مجموعه‌اي تنظيم شده و هماهنگ از اصول، قواعد و مفاهيم حقوقي از جمله مفهوم و جوهره، موضوع، منابع، قيود و عوارض و اسباب سقوط و ايفاي دِين است وجود دارد كه اين نگاره مقدمهاي بر آن محسوب مي‌شود و ضرورت ارايه‌ي آن را آشكار مي‌سازد. گفتني است اين نظريه كه با ساير مفاهيم حقوق اسلامي كاملاً سازگار است، در تقابل با نظريه غربي تعهدات قرار دارد.
چكيده لاتين :
Debt, unlike the western law, is considered as a quite independent concept from “obligation” in the Islamic law and is regarded essentially as a kind of intangible personal property which has the characteristics of ownership and is a species of Ein(thing). The conceptual application of this legal institution in the contract and tort law is more extensive than the "obligation" concept. Due to this institution, Nominated contracts such as sale, rent, loan, and guarantee contract which are regarded as promissory contracts in the western law which merely cause obligations, are often considered as possessory in the Islamic law with a different effects. Also in tort law, the relationship between the person suffering the loss and the person causing the loss is not mainly only a personal promissory relationship but injured person is the owner of the equivalent or the value of the property and is its creditor of the tortfeasor and he, as any owner, has full legal control over this property. Thus it, considering the vast application of the debt in various domains of civil law as well as the quite independent and distinguished nature of it from obligation institution, can be suggested a comprehensive theory named “the general theory of debts that is a regulated and coordinated set of legal principles, rules, and concepts including concept, essence, subject, sources, the provisos, effects of debt and causes of debt discharging and fulfilling. This study is an introduction to this theory and represents the necessity of suggesting such theory. It should be noted that this theory which is perfectly consistent with the concepts of Islamic law, is in conflict with the western theory of obligations.
