فوريّت در دفاع مشروعِ غيرتهاجمي از منظر فقه اسلام و حقوق غرب

Urgency in Self-defense, Non-aggressive, From the Vantage Point of the West and Islamic Jurisprudence

فوريّت خطر تهاجم، مناقشه­ آميزترين شرطي است كه براي توجيه دفاع مشروع عنوان شده است. چالش مورد بررسي در اين پژوهش، دفاعيات در شرايط غيرتهاجمي و امكان يا عدم امكان توسعه­ بخشي به مفهوم فوريّت، اختصاصاً در خصوص دو موضوعِ «دفاع مشروع ظاهري» و «سندروم زنان آسيب ­ديده» است كه در روي­دادِ دو وضعيت، حمله­ ي فوري و عيني وجود ندارد. مفهوم­ شناسيِ فوريّت و بيان رويكردهاي رايج در مورد دو موضوعِ پيش­ گفته در حقوق غرب و سپس بررسي آن از منظر فقه و حقوق ايران، موضوع اين پژوهش است. موضع منتخب فقه اسلامي، عاقلانه و به­ دور از تعصب بوده و تنها در صورت وجود حمله ­ي فوري و عيني - بر اساس نظر برخي فقها- و يا قريب­ الوقوع - بر پايه ظنّ به وجود خطر، بر اساس نظر ديگر فقها- دفاع را مجاز دانسته است. در پايان، نتيجه آن است كه دفاعيات در شرايط غيرفوري- اعم از اين كه اساساً حمله­ اي وجود نداشته و يا حمله فوري نبوده است- نمي ­تواند بر اساس دفاع مشروع توجيه گردد.

It is said that the imminence of threat of attack، is the most controversial condition that is provided for justifying self-defense. The challenges that have been studied in this essay, are defenses that occur in non-aggressive situations and possibility or impossibility of extending the concept of imminence، especially putative self-defense and battered women syndrome. That there is no imminence and factual attack in that situation. Analyzing the concept of imminence and common approaches with respect to mentioned subjects in western laws and then considering it, under the light of Islamic and Iranian laws, are subjects of this paper. The selected approach in Islamic law، is prudently and far from biases, according to which self-defense could be justified only when there is imminence and factual attack -according to the opinion of some theorist - or impendent attack- according to some others- on the basis of certainty of the danger. Finally, it has concluded that defenses that occur in non-aggressive situations cannot be justified as legitimate self-defense. Whether، there is not any attack, or there is no imminent attack.