نقد ماهيت سلبي سنت‌گرايي در انديشة سيدحسين نصر

A critique of the negative nature of Traditionalism In Seyed Hossein Nasr’ thought

سنت‌گرايي يك جريان فكري جديد است كه در واكنش به روند رو به رشد مدرنيته در جهان امروز پديد آمده است. بررسي مباني انسان‌شناختي، معرفت‌شناختي و دين‌شناختي سنت‌گرايي نشان مي‌دهد كه اين جريان فكري فاقد هرگونه ماهيت ايجابي است و صرفاً مي‌توان آن را در نسبت سلبي با مفاهيم اصلي مدرنيته نظير سوژة استعلايي، علم مدرن و عرفي‌گرايي درك كرد. سنت‌گرايي بيش‌ از آن‌كه برآمده از اصول و مباني سنتي و مذهبي باشد، نوعي ايدئولوژي مدرن است كه بر مبناي مدرنيته‌ستيزي شكل‌ گرفته است و هويت خود را به صورت سلبي و از طريق نفي مدرنيته تعريف مي‌كند. پژوهش حاضر نشان مي‌دهد كه رويكرد سنت‌گراياني نظير سيدحسين نصر به مفاهيم و مباني سنتي اغلب با نگرش‌هاي سنتي متفكران جوامع پيشامدرن تفاوت‌هاي اساسي دارد و بيش‌تر آن‌ها با الهام از انگاره‌ها و مفاهيم مدرن و با وارونه‌سازي آن‌ها سعي در ترسيم نوعي تفكر ضدمدرن دارند كه مختصات آن چندان با مناسبات فكري و الگوهاي زندگي جوامع سنتي تطابق ندارد. همين عدم هم‌خواني سنت‌گرايي با انگاره‌هاي سنتي باعث شده است تا بسياري از نگرش‌هاي آن‌ها با واقعيت‌هاي تاريخي جوامع پيشامدرن در تعارض باشد و سنت‌گرايي را دچار يك دوگانگي مبنايي كند. سنت‌گرايي از يك‌سو به نفي مدرنيته به سود سنت‌هاي پيشامدرن مي‌پردازد و از سوي ديگر با گسست از مباني پيشامدرن، منطق دروني مدرنيته در تقسيم‌بندي مبتني بر دوگانگي سنت و مدرنيته را مي‌پذيرد و بازتوليد مي‌كند.

Traditionalism is a new stream of thought that has been raised as a response to the increasing growth of modernity in the world. Studying the anthropological, epistemological and religiological of traditionalism shows that this stream of thought lacks any positive nature and one can understand it merely in a negative relation to the main concepts of modernity like transcendental subject, modern science, and secularism. Traditionalism, rather than being emerged from traditional and religious principles, is a kind of modern ideology that is constituted based on anti-modernism and defines its identity negatively, through the rejection of modernity. This study shows that the approach of traditionalists like Seyyed Hossein Nasr to traditional concepts and principles is often different from traditional attitudes of pre-modern societies’ thinkers and most of the concepts and principles, inspired by modern assumptions and ideas, try to picture a kind of anti-modern thought which its features are not so corresponded with patterns of life of pre-modern societies