نمادگرايي ديني از نگاه پل تيليش با تكيه بر نظام الهياتي ـ فلسفي وي

Religious Symbolism, from Paul Tillich’s Perspective Based on his Theologico-Philosophical System

در بحث زبان دين، معناداري گزاره­ هاي ديني يكي از چالش ­هاي پيش رويِ فلاسفة دين است. در ميانِ نظريه‌ها و پاسخ­ هاي داده شده، نظرية نمادگرايي ديني پل تيليش اهميت ويژه­اي دارد. براساس اين نظريه، تمامي گزاره­ هاي ديني به غير از گزارة «خدا وجود دارد» نماد­ هستند. وي با تمايز قائل شدن بين نماد و نشانه، و غيرلفظي و نمادين خواندن گزاره ­هاي ديني، سخن‌گفتن از خداوند را بي­ معنا نمي‌داند و بدين‌ترتيب به چالش اصلي پيش روي دين­داران كه از جانب پوزيتيويست­ ها مطرح شده بود پاسخ مي­دهد. تفسير نمادين از زبان دين تلاش دارد تا توضيح دهد كه چگونه زبان ديني مي‌تواند معرفت‌بخش باشد. اما اشكال اصلي وارد بر نظرية وي اين است كه با قبول پيش‌فرض حداكثري او در باب نمادين‌بودن تمامي گزاره ­هاي ديني و زبان دين، ديگر نمي­توان به نحو حقيقي و غيرنمادين در باب خدا سخن گفت. بنابراين راه براي شناخت و ارتباط برقراركردن با خداوند بسته شده و تفسير نمادين وي بيش از آن­كه تفسيري الاهياتي باشد، تبديل به يك تفسير متافيزيكي مي­شود و تا جايي پيش مي­رود كه حتي مسيحيت را از درون خالي مي‌كند و جز پوست ه­اي از آن باقي نمي­ گذارد. شناخت و فهم اين نظرية پيچيدة تيليش فقط با شناخت دغدغه­ هاي فلسفي ـ الاهياتي وي و فقط در چهارچوب كل نظام فكري­اش امكان­پذير است.

In discussions on religious language, meaningfulness of the religious statements is one of the challenges the philosophers of religion are faced with. Among the responses given, Paul Tillich’s religious symbolism is of special importance. Based on this theory all the religious statements except for ‘God exists’ are symbols. Distinguishing between ‘sign’ and ‘symbol’ and regarding the religious statements as non-literal and hence symbolic, he deems religious language as ‘meaningful’ and thus responds to the challenges raised by positivists against all religions in speaking of God. Religious symbolism tries to show how the religious language could be of cognitive nature. But the problem is that by accepting his pan-symbolic view about religious statements and religious language, it becomes impossible to actually and literally talk about God. Thus any way to comprehend and to communicate with God would be blocked out, and this turns his symbolic interpretation to be more of a philosophical nature and preoccupation than a theological tenor and application – to the extent of rendering Christianity devoid of its genuine content. Comprehending this complicated theory is only possible when one would understand it within the framework of his whole theologico-philosophical system of thought.