جايگاه خداباوري گشوده به‌عنوان رويكردي نوين در ميان انواع خداباوري

Open Theism As A New Approach Among The Principal Types Of Theism

خداباوري گشوده به­ عنوان رويكرد جديدي در عرصۀ الهيات و فلسفة دين، نظريات و ديدگاه­ هايي را مطرح كرده است كه هم به لحاظ فلسفي و هم به لحاظ الهياتي (كلامي) توجه بسياري از انديشمندان معاصر را به خود جلب كرده است. مدعاي اصلي و اساسي حاميان اين رويكرد اين است كه بسياري از آموزه ­هاي رايج دربارۀ ذات و صفات خدا (و به ­طور خاص صفاتي مانند علم پيشين خدا، تغيير‌ناپذيري، انفعال­ناپذيري و بي­ زمان ­بودن خدا)، برگرفته از فلسفه­ هاي يوناني، به‌ويژه سنت نوافلاطوني هستند و تحت تأثير آن‌ها قرار دارند و به همين دليل، از مسير اصلي خودشان كه همان مسير كتاب مقدس است، فاصله گرفته ­اند. بنابراين، براي زدودن انگاره ­هاي نادرست فلسفي از صفات حقيقي خدا در كتاب مقدس، بايستي بار ديگر آن‌ها را بازبيني و اصلاح ­كنيم. از آن‌‌جا كه بنيان‌گذاران و مدافعان اين مكتب مدعي هستند كه نظرياتشان در سنت خداباوري و خداباوري سنتي ريشه دارد، با نگاهي تاريخي به اين جنبش الهياتي و بررسي مسير پيدايش آن، صحت‌ و سقم ادعاي آن‌ها را ارزيابي مي­ كنيم. برخي از الهي­ دانان و فلاسفۀ دين معاصر، خداباوري گشوده را از انواع خداباوري سنتي قلمداد مي ­كنند، برخي ديگر آن را انحرافي در سنت خداباوري و برخي نيز آن را نوعي مكتب ارتدادي و بدعت ­آميز مي­دانند كه در سنت راست­ كيشي جايگاهي ندارد. به­ هرحال، هرچند زمان زيادي از آغاز اين جنبش نمي ­گذرد توانسته است نظرها را، چه موافق چه مخالف، به خود جلب كند؛ تعداد بسيار زياد مكتوباتي كه در تأييد يا ردّ اين مكتب نگاشته شده است، شاهد اين مدعاست. بنابراين، جا دارد ما نيز با استفاده از منابع بسيار غني خود در سنت فلسفي‌ـ‌كلامي اسلام و با شناخت كاملي از اين ديدگاه، وارد عرصۀ بحث­هاي جديد در حوزۀ الهيات و فلسفة دين شويم.

Open theism as a new approach in the realm of theology and philosophy of religion, has put forward theories and views that have attracted the attention of many contemporary thinkers- both philosophically and theologically. The main claim of the supporters of this approach is that many of the common doctrines about the nature and attributes of God (in particular, the attributes such as divine foreknowledge, immutability, impassibility and timelessness) derived from the Greek philosophies, in particular neoplatonic tradition and they are affected by it , and for this reason, these attributes separated from their original path, which is the same path of the Bible. Therefore, in order to remove the false philosophical notions from the true attributes of God in the Bible, we must revisit them again. Since the founders and defenders of this school claim that their views are rooted in the tradition of theism and classical theism, with a historical look at this theological movement and examining the path of its development, we evaluate the validity of their claims. Some contemporary theologians and philosophers of religion consider the open theism as a traditional theism, Some others consider it as a deviation in the traditional theism and some also consider it as heretical school that does not have a place in the orthodoxy tradition. However, although not much time has passed since the beginning of this movement, it has been able to attract opinions -opponent or compliant; A large number of writings confirming or denying this school, have witnessed this claim. Therefore, we should also enter into new areas of theology and philosophy of religion by using our very rich sources in the theological - philosophical tradition of Islam and by fully understanding of this approach.