ارزيابي و مقايسة نقادانه ديدگاه طباطبايي، مطهري و جوادي آملي در باب وحدت وجود و لوازم الهياتي آن

Assessment and critical comparison of Tabataba'i, Motahari and Javadi Amoli's views on the unity of existence and its theological elements

يكي از مباحث مهم در فلسفة دين، موضوع وحدت عالم و نسبتش با واحد‌بودن خداوند است. اين برداشت‌هاي متفاوت از وحدت عالم تحت بحث وحدت وجود چالش‌برانگيز شده است. در اين مقاله تلاش مي‌كنيم ديدگاه فيلسوفان مسلمان وابسته به مكتب حكمت متعاليه را با اين بحث روشن سازيم و استدلال‌هاي آن‌ها را ارزيابي كنيم و برتري ديدگاه برخي بر برخي ديگر را نشان دهيم. براي اين كار ديدگاه سه تن از شارحان حكمت صدرا را كه آراي متضادي دارند برگزيده‌ايم و تجزيه و تحليل كرده‌ايم. علامه طباطبايي كه گاه به وحدت تشكيكي و گاه شخصي متمايل است، گاهي نيز حكم به همساني دو تعبير ميدهد درنهايت با براهين قاطع وحدت شخصي را ميپذيرد اما توان پاسخگويي شبهات را ندارد. مطهري با وحدت وجود، نفي كثرات و معدوم دانستن ممكنات مخالف است. و درنهايت علامه جوادي آملي با اثبات «وجود مطلق» و قرار دادن «وجود» و «نمود» در برابر «عدم» ايراداتي را كه مانع اكمال فلسفه بر مبناي وحدت وجود بود، از ميان برداشتند لذا راه براي تغيير و ارتقاي بسياري از مباحث همچون قاعدة بسيط‌الحقيقه باز شد. در اين نوشتار در صدديم مقايسة نقادانه‌اي از ديدگاه اين سه متفكر داشته باشيم.

One of the important issues in the philosophy of religion is the issue of the unity of the world and its relation to the unity of God. These different perceptions of the unity of the universe have been challenged by the unity of existence.In this paper, we are going to elucidate the viewpoints of the Muslim philosophers of the Transcendent Philosophy School with this discussion and evaluate their arguments and show the superiority of some of the views of others. In this regard, the viewpoints of Sadr's wisdom commentators who have contradictory opinions have been selected and their analysis has been analyzed.. Allameh Tabatabai, who is sometimes inclined to some form of unity, sometimes personal, sometimes also interprets the two-word consistency. Ultimately, he accepts the solid arguments of personal unity, but he does not have the ability to answer doubts. Motahari, who opposes the unity of existence, negation, negation, and neglect of possible possibilities, ultimately, by Allameh Javadi Amoli, with the proof of the "Absolute Absolute" and placing "being" and "appearing" against "lack of" defects that prevent the application of philosophy based on unity Were eliminated, so the way to change many topics was opened. In this paper, we intend to have a critical comparison of the views of these three thinkers.