نقش محبّت در كمال آدمي با تكيه بر آراء سهروردي و ملاصدرا

The Role of Love in Human Perfection with Reliance on Opinions of Suhrawardī and Mullā Ṣadrā

سهروردي و ملاصدرا بر اين باورند كه بدون عنصر محبّت، كمال انسان دست نيافتني است. از نظر سهروردي انوار سافل با محبّت و اشتياق نسبت به انوار عالي، درصدد نيل به كمال و رفع كاستي‌هاي رتبي خود هستند. آدمي نيز با ادراك حقايق به عالم نور گرايش پيدا كرده و به نورالانوار نزديك مي‌گردد؛ زيرا محبّت ثمره معرفت است و هر چه محبّت به حق تعالي بيشتر شود، تقرّب به خدا و نهايتاً وصول به كمال آسان‌تر مي‌شود. اما ملاصدرا با اثبات محبّت براي تمامي كائنات، بر اين باور است كه در هر موجود امكاني، عشق به كمال به وديعه نهاده شده است تا بدين وسيله آن موجود امكاني، هم حافظ كمالات موجود خود باشد و هم مشتاق كمالات مفقود. از نظر وي، هر انساني به اندازه بهره‌مندي از محبّت به كمال نائل مي‌شود؛ چرا كه تحوّل جوهري سالكان، يكسان و يكي نيست. از اين‌رو، هر متحرّكي به اندازه سعه هستي خود و بر اساس محبّت، به سمتِ كمال حركت مي‌كند.

Suhrawardī and Mullā Ṣadrā believe that human perfection is not achievable without love. In Suhrawardī’s view, the lower lights seek to achieve perfection and to remove deficiencies in rank by love and enthusiasm toward higher lights. Similarly, man has inclined toward the world of light and approached the Light of all lights through perceiving the truths, because love is the fruit of knowledge and the more there is knowledge and love of the Almighty God, the more will there be proximity to God and ultimately the easier would be achieving perfection. However, by proving love for all the creatures, Mullā Ṣadrā believes that love for perfection is trusted in each possible being so that that possible being both preserves its existing excellences and is eager for its lost virtues. In his view, every human being would achieve perfection as much as he enjoys love for perfection, because the substantial development of the spiritual wayfarers is not one and the same. Thus, every mover would move toward perfection according to its expanse of being and degree of love