واقع گرايي و صدق گزاره هاي ديني با كدام ساز و كار؟

The Mechanism of Realism and Truth of Religious Propositions

واقع گرايي و معرفت بخشي گزاره هاي متافيزيكي، ديني و اخلاقي از مسائل چالش برانگيز ميان پوزيتيويست ها و دين باوران در چند دهه اخير است. مناقشه در صدق اين سنخ قضايا به فلسفه علم پوزيتيويستي ارجاع ميشود كه مناط اثبات هر نوع واقع را وابسته به تحقيق تجربي نمود. واقع چيست؟ واقع گرايي چيست و پارادايم هاي آن كدام است؟ منطق و مناط اثبات صدق گزاره هاي گوناگون چيست؟ در اين مقال ضمن بيان مفهوم واقع گرايي، يعني اذعان به واقعيت هاي مستِقل از فاعل شناسا واشاره به پارادايم هاي واقع گرايي، واقع گرايي انتقادي نقد مي شود و از واقع گرايي خاص، يعني ديدگاهي كه متعلق شناخت را غير از فاعل شناسا دانسته، سهم عين و ذهن را به تناسب در معرفت ملحوظ داشته، بر جامعيت مبادي معرفتي اذعان و علم را بر اساس سنجه پذيري به قطعي و معتبر تقسيم كرده و بر كمال پذيري معرفت انسان باور دارد، حمايت ميشود. آنگاه با اشاره به تنوع گزاره ها و تكيه بر مفهوم واقع در هر مورد به تناسب خود و همين طور تبيين معيار صدق و فلسفه علم مبتني بر تطابق گزاره با واقع يا خارج و نظر به اينكه هر نوع گزاره متضمن نوعي خاص از واقعيت است، اين رويكرد تاييد مي شود كه «هر نوع واقعيتي منطق خاص خود» و «شرايط صدق» مناسب خود را دارد و نمي توان منطق اثبات گزاره هاي تجربي را بر تمامي گزاره ها تعميم داد. بر اساس معيار فوق، روش تحقيق در «گزاره هاي ديني» و اثبات صدق آنها نيز به حسب نوع گزاره معلوم ميشود.

One of the challenging discussions among the positivists and religious believers in recent decades is the realism and cognitivity of metaphysical, religious and ethical propositions. The truth of this kind of propositions is referred to the philosophy of positivistic science which associated the proof of any reality with experiential research (Here the general meaning of research is meant not the special meaning and is the opposite of proving or falsifying). What is reality? What is realism and what are its paradigms? What is the logic and criterion to prove the truth of different propositions? Explaining the concept of realism, i.e. to admit the realities which are independent of subject, and mentioning the paradigms of realism in this article, I will criticize extreme realism and will defend particular realism which differentiates between the subject of understanding and the subject, realizes the share of the subject and the object in knowledge proportionately, accepts the comprehensiveness of cognitive bases, divides knowledge to definite and valid cases given they are evaluable, and believes the perfectability of human's knowledge. Then I will approve this approach that any kind of reality has its special logic and its appropriate truth condition and the logic of proving experiential propositions may not be generalized to all propositions, pointing the diversity of propositions and stressing on the concept of reality (considered in each case) and also explaining the criterion of truth and the philosophy of science based on the correspondence of propositions with reality or the outside world, and also considering that any kind of proposition includes a special kind of reality.