فلسفه عمل با نگاهي به ديدگاه علامه طباطبايي در رساله «المنامات و النبوات

The Philosophy of Action with a Look at Allameh Tabataba'i's View in the Al-manamat va Al-Nobovat

در اين مقاله مسئله تحليل فلسفي عمل و كنش انسان از ديدگاه علامه طباطبايي در رساله «المنامات و النبوات» مورد بحث قرار گرفته است. جناب علامه با طرح چند اصل فلسفي مهم مي كوشد فرايند شكل گيري فعل اختياري انسان را از منظر فلسفه عمل تبيين كند. اهم اصول مورد نظر ايشان عبارتاند از اصل نياز، ميل و گرايش، اصل توجه، اصل گزينش، اصل ضرورت اعتباري و اصل تشكيك وجودي. ديدگاه علامه با استفاده از اين اصول و نحوه تعامل آنها درنهايت ما را به مُدلي از فلسفه عمل مي رساند كه در عين تشابه با كنش هاي فرو انساني و طبيعي در سطح جمادات، گياهان و حيوان ها در مرتبه و سطحي بالاتر از مراتب و سطوح وجود و به نحو تشكيكي رخ داده، ويژگي هاي متفاوتي را بروز مي دهد كه منشا انتزاع صفت هاي آگاهي و اراده و اختيار مي شوند. درنتيجه و بر اين اساس هيچ يك از نظريه وحدت انگاري تقليل گرا و نظريه دوگانه انگاري تبايني، تفسير درستي از كنش انساني به دست نمي دهند، بلكه بايد نظريه دوگانه انگاري تشكيكي- و مراتبي- را مبناي تحليل و تبين كنش انسان قرار داد.

I have investigated the philosophical analysis of human's action and reaction from Allameh Tabataba'i's view in his Al-manamat va Al-Nobovat in this article. Pointing some philosophical principles, Allameh tries to explain the process of formation of human's optional action from the perspective of philosophy of action. The most important principles he uses are as follows: the principle of need, tendency and tropism, the principle of attention, the principle of selection, the principle of necessity by subjective consideration and the principle of ontological gradation. Allameh considers these principles and ends up with a model of philosophy of action which is at a higher level than the degrees of existence and is ontological graded - meanwhile it is similar to the actions of pre-human or natural beings (such as concrete objects, plants and animals) - and shows different characteristics which is the origin of abstraction of the attributes of awareness and free will and authority. Therefore, on this base, none of the theories of reductionist monism and contrastive dualism present a correct interpretation of human's action; rather the theory of ontological graded dualism should be our base for the analysis and explanation of human's action.