بررسي تطبيقي معاملات بازار بورس با عقود اسلامي

A Comparative Study of Stock Exchange Market Transactions and Islamic Contracts

اهميت بازار بورس در اقتصاد، حذف آن را از اقتصاد نوين ناممكن ساخته است. ظرفيت هاي اين بازار معاملات متنوعي را در خود جاي داده است. شناسايي ماهيت اين معاملات از حيث حقوقي به سبب كشف عناصر، نهادها، روابط و آثار اين معاملات است. با اين بررسي ميتوان به موقعيت و جايگاه اين معاملات در قوانين مدني و تجاري پي برد. به همين لحاظ، انديشمندان و كارشناسان مسلمان ناگزير از بررسي فقهي تطابق معاملات رايج در آن با عقود اسلامي هستند. هدف اين مقاله بررسي تطبيقي معاملات بازار بورس با عقود اسلامي است. در انواع معاملات رايج در اقتصاد ايران، اعم از بورس اوراق بهادار و يا بورس كالا، عناصر و روابطي وجود دارد كه به نظر ميرسد با برخي عقود اسلامي مغايرت دارند. اما، با توجه به ظرفيت گستردۀ فقه اسلامي، ميتوان عقود ديگري را جايگزين آن‌ها كرد؛ نظير معاملات اوراق قرضه و فروش استقراضي سهام در بورس اوراق بهادار كه منطبق بر عقود اسلامي نيستند كه ميتوان بهترتيب از اوراق صكوك و خريد و فروش همزمان سلف به جاي آن‌ها استفاده كرد.

So significant is the stock exchange market in economy that it is almost impossible to eliminate it from the modern economy. This market has the capacity to embody various transactions, which are identified in legal terms in order to their elements, institutes, relations and effects are discovered. Analyzing such transactions on can reveal their situation in the civil and trading laws. Thus, Muslim thinkers and experts have no choice but to conduct a juridical study to compare the common transactions with Islamic contracts. The present paper aims at a comparative study of the transactions in the stock exchange market and the Islamic contracts. In various types of common transactions in Iran, including the stock exchange of goods or securities (tradable financial asset), there are elements and relations that seem to be inconsistent with some Islamic contracts. However, given the widespread capacity of Islamic jurisprudence, other contracts can be replaced. For example, the transaction of bonds and pawn brokerage-based sale of shares in the Stock Exchange Market which are not consistent with Islamic contracts can be replaced by Sokouk (sharia compliant bonds) and simultaneous sale and purchase of Salaf respectively.