بررسي تطبيقي مكتب اقتصاد اسلامي و اقتصاد سرمايه‌داري (كلاسيك)

A Comparative Study of the Islamic Economics and Capitalistic Economics

بشر در هزارة سوم با انبوهي از تجارب اقتصادي و اجتماعي و يافته‌‌هاي شگرف علمي به‌دنبال دست‌يابي به سعادت و خوشبختي (زندگي سالم توأم با رفاه، امنيت، و آرامش) است. اما به‌نظر مي‌رسد در جوامع سرمايه‌داري پيش‌رفته اين هدف نتوانسته است آن‌چنان كه بايد تحقق يابد. بررسي آمارها و شاخص‌هاي مرتبط با رفاه، امنيت، و آرامش مانند ميزان خودكشي، طلاق، روابط غيراخلاقي، افسردگي، و اعتياد به روان‌گردان‌ها در كشورهاي سرمايه‌داري غربي نشان مي‌دهد خلأهايي جدي در زندگي بشر مدرن و داراي رفاه مادي امروز وجود دارد. آن‌چه امروز انسان را با همة توانايي‌ها و تلاش‌هاي صورت‌گرفته از مسير سعادت منحرف كرده، ايدئولوژي حاكم بر رفتارها و تصميم‌‌گيري‌‌هاي اوست. به‌عبارت ديگر، مكاتب انسان‌ساز رايج در كشورهاي غربي، به‌دليل نداشتن شناخت كامل و صحيح از ابعاد وجودي انسان و پيچيدن نسخه‌‌هاي رفتاري و هنجاري براي او، انسان را از رسيدن به سعادت و خوشبختي واقعي دور كرده‌‌اند. هدف در مقالة حاضر بررسي تطبيقي و مقايسة جامع بين دو نمونه از مكتب‌هاي الهي و ساختة انسان در حوزة علم اقتصاد يعني مكتب اقتصاد اسلامي و مكتب اقتصاد كلاسيك (به‌عنوان منشأ پيدايش نظام سرمايه‌‌داري غرب) است. در اين زمينه با درنظرگرفتن محورهايي چون جهان‌بيني حاكم بر مكتب، فروض در نظر گرفته‌شده از سوي مكتب، تعريف سعادت انسان از ديدگاه مكتب، دامنة آزادي‌ها، مالكيت، و نهادهاي تأثيرگذار بر اقتصاد، به‌عنوان عوامل نظري افتراق بين دو مكتب مورد بررسي، مباني فكري و چهارچوب‌هاي ساختاري دو مكتب مقايسه شده است و در نهايت با ارائة تصويري از وضعيت شاخص‌هاي مرتبط با سعادت و خوشبختي نتايج استقرار نظام سرمايه‌داري و اجراي نسخه‌هاي اقتصادي، اجتماعي، و فرهنگي آن در كشورهاي غربي بررسي مي‌شود.

In the third millennium, man with a great wealth of experiences and scientific findings is searching for prosperity and happiness (a healthy life with security). and yet in the advanced capitalistic societies this goal has not been actualized as intended. Statistics regarding some serious ethical and social problems indicate that there are considerable gaps in the lives of modern man who has reached the material wellbeing. It seems that with all the attempts that man makes to gain happiness and prosperity the missing element is the proper worldviews and sound guiding ideology. In other words, because of the ignorance of the existential aspects of man and his/her complexities, common ways of thought in the western societies has not led him/her to true happiness and prosperity. The goal of the present article is to make a comparative study of two ways of thought in the realm of economics: the classic school which is the foundation of modern capitalism, and the school of Islamic economy. Regarding this goal the worldviews, the presuppositions, the definition of human happiness, and the frames of thought of the two schools are explored. At the end, through considering the indicators related to the happiness and prosperity, the outcome of capitalistic system implementation in the western societies will be discussed.