مقايسه و ارزيابي رويكردها در زمينة نفرين منابع طبيعي

Approaches about Natural Resource Curse;Comparison and Assessment

كشورهاي برخوردار از نفت، مواد معدني و به‌طور كلي ثروت منابع طبيعي، در نشان‌دادن عملكرد مناسب اقتصادي دربرابر همتايان خود كه از چنين منابعي بي بهره اند، ناكام مانده اند؛ و اين امر عمدتاً به‌علت آثار جانبي ناخوشايند چنين منابعي است. در اين پژوهش، با مرور ادبيات اين حوزه، برخي از مهمترين سازوكارهاي اثرگذاري منابع طبيعي بررسي مي‌شود؛ مواردي نظير: 1. روند بلندمدت در قيمت جهاني، 2. نوسانات قيمت، 3. كوچك‌شدن دائمي بخش صنعت، 4. نهادهاي استبدادي و جرگه سالار (اليگارشي)، 5. نبودِ نهادهايي كه به ناپايداري و هرج و مرج دامن ميزنند، 6. چرخ هاي‌بودن بيماري هلندي. در اين ميان، ترديدگرايان، اساساً مفهومي به نام «نفرين منابع طبيعي» را زير سؤال مي‌برند و به برخي از كشورهاي صادركنندۀ كالا كه عملكرد موفقيت آميزي داشته‌اند، اشاره و چنين استدلال مي كنند كه صادرات و رونق منابع الزاماً پديده هايي برونزا نيستند. همچنين، در اين مقاله، برخي نهادها و سياست هاي برگرفته از تجربه و پيشينۀ موفق كشورهايي پيشنهاد مي‌شود كه به توانمندي استفادۀ مناسب از چنين منابعي دست يافته اند. نتيجه گيري نهايي از سازوكارهاي متعدد اثرگذاري منابع طبيعي چنين نيست كه نياز به ثروت مواد معدني، ضرورتاً به توسعه‌‌نيافتگي اقتصادي و سياسي ازطريق بسياري از اين سازوكارها منجر خواهد شد؛ بلكه به‌جاي آن، بهتر است به فراواني منابع به‌عنوان شمشيري دولبه نگاه كرد، كه هم مزايا و هم خطرهايي درپي دارد: به همان اندازه كه ممكن است صرف امور نابه‌جا شود، به‌كارگيري شايستۀ آن مي‌‌تواند منافع بي‌شماري را به‌ارمغان آورد.

Countries enjoying oil, mineral materials and natural resources in general have failed to show a good economic performance compared with countries lacking such resources. This is mainly due to the unpleasant side effects of such resources. After a literature review, this paper studies some of the most significant mechanisms of the impact of natural resources including the long-term international price trend, price fluctuations, permanent contraction of industry sector, hegemonic and oligarchic institutions, lack of institutions creating instability and chaos, and the rotation of Dutch disease. Among these mechanisms, skeptics have questioned the Natural Resource Curse, pointing to the examples of commodity-exporting countries that have done well and arguing that resource endowments and booms are not exogenous. This paper also suggests some institutions and policies derived from the successful experience and background of countries which have achieved the capability of appropriate utilization of such resources. It is finally concluded that the need for the wealth of mineral materials does not necessarily lead to lack of economic and political development through many of mechanisms of impact of natural resources. Instead, it would be better to look at the abundance of natural resources as a double-edged sword with both benefits and dangers. It can be utilized inappropriately, or lead to profit-making if applied correctly.