بررسى نظام تمدن سازي اسلامى در قرآن كريم (با بهره گيري از رويكرد تحليل گفتمان)

(Study of the Islamic Civilization-Making System in the Holy Qur’ān (With the Use of Discourse Analysis Approach

مقاله حاضر تلاشي نظام مند و مبتني بر روش شناسي علمي به منظور بازنمايي، تحليل و تبيين برنامه «تمدن سازي اسلامي» در قرآن كريم است. نگارنده در اين نوشتار سعي نموده پس از ارائه كلياتي درباره مفاهيم و عناصر اصلي موضوع، شامل گفتمان، تمدن و تمدن سازي اسلامي با بهره گيري از تكنيك هاي تجربي تحليل گفتمان «نظام تمدن سازي اسلامي» در قرآن كريم را طي مباحثي به شرح زير مورد بررسي قرار دهد: 1_ بازنمايي و تحليل نظم گفتمان جاهليت به عنوان بافت موقعيتي و بستر تاريخي، فرهنگي و سياسي اجتماعيِ پيدايش و تكوين تمدن اسلامي؛ 2_ استخراج و شرح برخي وجوه غيريت سازي قرآن كريم نسبت به نظام جاهلي كه تبعاً با هدف تثبيت و توسعه نظام معنايي اسلام صورت گرفته است؛ 3_ مفصل بنديِ نشانه هاي اصلي و دال هاي كليديِ گفتمان هاي رقيب (تمدن سازي اسلامي و جاهلي) كه ما را قادر به درك روشن تر و شناسايي بهتر نسبت به برخي زواياي پنهان و واقعيت هاي نهفته در لايه هاي فكري و فرهنگي «نظام تمدن سازي اسلامي» در قرآن كريم مي نمايد.

The present article is a systematic attempt based on a scientific methodology to represent، analyze، and elucidate the “Islamic civilization-making” planning in the Qur’ān. After presenting some generalities concerning the major concepts and elements of the subject including discourse، civilization، and Islamic civilization-making، the writer has tried in this writing to study the “Islamic civilization-making system” in the Qur’ān by employing the experimental techniques of discourse analysis through the following discourses: 1. Representing and analyzing the order of Paganism discourse as situational، historical، cultural، political، and social context for the appearance and development of Islamic civilization; 2. Extracting and explaining some aspects of the Holy Qur’ān’s alienation of the Paganism system، which naturally took place with the purpose of establishing and developing Islam’s spiritual system; 3. Articulation of the main signs of the key designators of the rival’s discourses (Islamic and Pagan civilization-making)، which will enable us to more clearly understand and better identify some of the hidden aspects and the realities concealed in the intellectual and cultural layers of the “Islamic civilization-making system” in the Qur’ān.