جايگاه وجودي قلب در نفس شناسي صدرا

Heart in Molla Sadra’s Analysis of Spirit

هدف: اين مقاله در پيِ پيشنهاد طرحي براي تعيين دقيق جايگاه وجودي قلب در نفس شناسي ملاصدرا بوده است. روش: اين مقاله از روش تحليلي - توصيفي انجام شده است. يافته ها: در نفس شناسي ملاصدرا، جايگاه دقيق و واضحي براي مرتبۀ قلب(يا دل كه دوست داشتن به آن منسوب است) لحاظ نشده است و تعريف قلب به نفس ناطقه، در نظري عميق بنا به دلايلي كه ذكر خواهد شد، نمي تواند چندان قانع كننده باشد. از آنجا كه در اين حكمت، رابطۀ نفس با نيروهاي آن به تجلّي تبيين مي شود؛ مي توان به دلالت قراين، مرتبۀ قلب را به عنوانِ نيرويي از نيروهاي وجوديِ انسان، مرتبۀ متوسط از نفس كه هم عرض با عقل است، لحاظ كرد و آن را مظهرِ تجلّيات حبيِ روح دانست. نتيجه گيري: . به طور اجمال، سه مرتبۀ 1. روح، 2. عقل و دل، 3. حواس و به تفصيل، پنج مرتبۀ 1. روح، 2. نفس، 3. عقل و دل 4 خيال، وهم، حس مشترك و...، 5. حواس پنج گانه، قابلِ طرح است كه از بالا به پايين بر همديگر مترتب اند. اين سير، نمادي است بر سيرِ نزوليِ وحدت به كثرت و سيرِ صعودي كثرت به وحدت؛ تعبيري كه ملاصدرا طي آن، وجود انسان را مثَلي بر وجود عالم و شئون باري تعالي مي داند.

Objectives:The present study aims to focus on the place of heart in Molla Sadra’s Analysis of Spirit. Method: The method of the survey is descriptive- analyses method. Results: The results of the research indicate that In Molla Sadra’s Analysis of Spirit; there is not an exact, proportionate position for the rank of heart. Since the relation between the spirit and its powers is manifested clearly in this philosophy, the rank of the heart, according to the implied clues, can be considered a medial one equal to that of wisdom. The heart is the symptom of the manifestation of spiritual love. Conclusion: Thereon, three proposed ranks of soul, wisdom, heart, and sensations are the symbols of the descending process of “Unity to Multiplicity” and the ascending process of “Multiplicity to Unity”. On the other hand, there is a great emphasis on the evolution of spiritual love in humankind, i.e. the evolution of the soul.