نگاه تطبيقي به جايگاه اسب در حماسة شاهنامه و ديوان حماسي عنتره

A Comparative Look at the Position of Horse in the Epic of Shahnameh and Antara’s Book of Epic Poetry

حماسه ها بدون درنگ، بازتابي از روند رويدادها، عناصر و موجودات طبيعي و فراطبيعي زندگي بشري هستند. دخالت و همراهي عناصر زندۀ طبيعت در كنار ادوات حماسي، تصاوير بسيار زيبايي و » اسب « از عظمت روح حماسه ها را منعكس ساخته است. از جملۀ اين عناصر، حضور چشمگير توصيفات و تصاوير آن در صحنه هاي مختلف حماسي- رزمي نبردهاست. حماسۀ شاهنامه بر مبناي اصل حضور خاندان هاي پهلواني و ارزش عظيم اسب در كنار عناصر ديگر جنگي، تصاوير زيبايي را از اين موجودخلق كردهاست. در مقابل، اين عنصر با به كارگيري نسبي آن، يكي از نمودهاي پرتكرار نمادينۀ جانوري و ارزش رزمي در لابه لاي حماسۀ جاهلي اعراب، يعني ديوان عنتره، است. پژوهش حاضر با روش توصيفي– تحليلي، به بررسي و مقايسۀ جايگاه اسب و جلوه هاي آن در ديوان شعري عنتره بن شدّاد و شاهنامۀ فردوسي ميپردازد. براساس يافته هاي اين پژوهش، توصيفات حماسي اسب و شخصيتپردازيهاي ميداني آن به همراه قهرمان، در ايجاد توازن قدرت از مهمترين مضامين مشترك در اين دو اثر بوده است؛ با اين تفاوت كه افق ديد عنتره در توصيفات و تشبيهات اسب، نسبت به فردوسي، كوتاه و اشارات او به اصالت نژادي در اينگونه توصيفات اندك است

Undoubtedly, epics reflect the flow of events, elements, and natural and supernatural creatures in human’s life. The interference and accompaniment of the live elements of nature alongside the epic tools have reflected very beautiful images of the greatness of epics. An example of these elements is the significant presence of "horse" and its descriptions and images in epic-war battle scenes. The epic of Shahnameh has created beautiful images of this creature based on the principle of the heroic families’ presence and the great value of horse beside other war elements. Also, this element with its partial use is one of the frequent symbols of animal symbolism and marital value in the Arabic epic literature of the Age of Ignorance, namely Antara’s book of poetry. The present study investigates and compares the position of horse and its images in Antara Ibn Shaddad’s book of poetry and Ferdowsi’s Shahnameh. The findings show that the epic descriptions of horse and its field characterizations in the company of hero, in making balance of power, was one of the main common themes of the two works. But Antara’s perspective on horse descriptions and similes was limited in comparison with Ferdowsi, and his references to racial authenticity in these kinds of descriptions were few.