شيوة برخورد فردوسي با نظام اساطيري

Ferdowsi’s Approach to Mythological Systems

فردوسي در روايتِ شاهنامه با يك مسئلة مهم مواجه شده است؛ آن هم طرز تلقيِ عصرِ وي از اساطير است. گويي عصري كه فردوسي در آن ميزيست يكي از شكوفاترين دورانِ خردورزي در ايران زمين محسوب ميشود. با اين تصور، شيوة مواجهه فردوسي با اساطيري كه يكسره از بندِ قواعدِ خرد آزاد و رها هستند چگونه مي توانست صورت گرفته باشد. بديهي است كه فردوسي در گرانيگاه دو دنياي متفاوت از هم واقع شده بود: دنيايِ بيروني خردورزِ قرنِ چهارم و دنياي دروني خردگريزِ اساطير. گره زدن اين دو دنيا به يكديگر كار سترگي است كه مي بايست در شاهنامه صورت پذيرفته باشد. اين پژوهش به اين مسئله مي پردازد كه شاهنامه چه امكانات و شيوه هايي را براي برخورد با نظام اساطيري به كار بسته است. به همين منظور پس از تفكيك اشكالِ متفاوت تفسير اسطوره ها به تفسير تمثيلي، تفسير نام گرايانه، تفسير اوهمريستي، و تفسير فيزيكي با بررسي متن شاهنامه به صورت استقراي ناقص مي كوشيم پاسخي درخور براي اين پرسش فراهم آوريم

Ferdowsi has encountered an important issue during the narration of Shāhnāmeh, and that is the dominant viewpoint of his era about myths. It seems that the age in which Ferdowsi lives is one of the flourishing periods of rationality in Iranian history. Accordingly, how could Ferdowsi’s attitude towards myths be configured? Due to the fact that some myths are completely free of the principles of ration, and Ferdowsi has to reconcile the external world of his intellectual age (the fourth century AH) and the internal irrational world of myths, intermingling such different worlds is possibly a huge task for Ferdowsi to perform. This article aims to explore through what methods and techniques Shāhnāmeh faces the mythological systems. Thus, after dividing the forms of myth interpretation to allegorical, nominal, Euhemeristic, and physical ones, and finding cases of these forms in Shāhnāmeh by using imperfect induction, we try to provide an optimal answer for this question.