معناشناسي اقسام «خُطُوات الشيطان» در قرآن كريم

Semantics of Types of “Satan’s Steps” in the Holy Qur’ān

اين پژوهش كه به روش توصيفي _ تحليلي و براساس مطالعات كتابخانه اي مهيا شده، هدفش معناشناسي اقسام «خطوات الشيطان» در قرآن كريم است. با توجه به آيات قرآن، خطوات الشيطان اجمالاً مي تواند همان گمراه شدن انسان توسط شيطان تعريف شود كه در يك سير تدريجي و دقيق اتفاق مي افتد. در اين نوشتار چند مدل از اقسام خطوات الشيطان معرفي شده است كه هريك با اسلوبي منظم مورد بررسي معناشناسانه قرار گرفته، مصاديقي از آن ها در قرآن ذكر مي شود. الگوها عبارت اند از: 1. سير شيطان به صورت مارپيچ حول صراط مستقيم، 2. حركات انحرافي _ دوراني شيطان حول صراط مستقيم، 3. حركات انحرافي _ انتقالي شيطان در خط يكنواخت، 4. حركت انحرافي _ انتقالي شيطان، در خط منحني، 5. انحراف از صراط مستقيم در خط پنهان حركت شيطان و برخي مصاديق عبارت اند از: گسترش تدريجي دامنه گناهان، حركت آهسته و با زاويه انحراف اندك، بدعت گذاري و مصلحت انديشي، جنونِ ناشي از تماس با شيطان، عدم دشمن شناسي، ايجاد ترس و... .

Having been prepared with descriptive-analytical method and based on library studies، this research is intended to touch upon the semantics of types of “Satan’s steps” (khuṭuwāt al-Shayṭān) in the Holy Qur’ān. With regard to the verses of the Qur’an، the Satan’s steps can be briefly defined as man’s being misguided by the Satan، which takes place in a gradual and accurate course of time. In this writing، several models of different Satan’s steps are introduced that each has been semantically studied in a methodical manner and some of their instances in the Qur’ān are mentioned. The models are as follows: 1. Winding movement of the Satan around the Straight Path، 2. The deviated-circular movement of the Satan around the Straight Path، 3. The deviated-transferring movement of the Satan on a steady line، 4. The deviated-transferring movement of the Satan on a curved line، 5. Deviation from the Straight Path on a hidden line. The Satan’s movement and some of its instances are: the gradual expansion of the sins’ scope; slow movement with slight angle of deviation; innovation and expediency; insanity resulting from contact with the Satan، non-recognition of the Satan، creating fear، etc.