بررسي اصول زيبايي شناسي در قاليچه هاي محرابي موزه فرش آستان قدس رضوي

Studying the Aesthetic Principles in the Prayer-Niche Rugs of Āstān Quds Raḍawī Carpet Museum

فرش ها با توجه به مشخصه هاي ظاهري شان همواره موضوع مباحث زيبايي شناسي بوده اند و كارشناسان شاخصها و متغيرهاي متعددي را به عنوان اصول زيبايي شناسي در فرش ياد كرده اند. با توجه به اينكه بخش زيادي از فرش هاي موجود در موزه فرش آستان قدس رضوي، وقفي و اهدايي است، به لحاظ زيبايي شناسي مستقيماً تحت تاثير باورهاي بافندگان و توليدكنندگانشان قرار دارند. بر اين اساس در مقاله حاضر به بررسي اصول زيبايي شناسي قاليچه هاي محرابي موزه آستان قدس رضوي پرداخته شده، كه از اهداف آن مي توان به شناسايي عناصر زيباييشناسي بر اساس اعتقادات و فرهنگ بافندگان و توليدكنندگان مناطق مختلف فرش بافي و همچنين تاثير كاربرد اين مجموعه قاليچه در حرم مطهر اشاره كرد. بدين منظور ابتدا اصول و شاخص هاي زيبايي شناسي در هنر اسلامي مانند اصل نمادگرايي، اصل توحيد، مركزگرايي، تقارن، تعادل شناسانده شده، سپس بر اساس شاخص هاي ياد شده به بررسي زيبايي شناسي مجموعه مورد مطالعه در راستاي دستيابي به اهداف موردنظر مي پردازيم. اين مقاله در زير مجموعه مقالات توصيفي _ تحليلي قرار دارد و گردآوري اطلاعات آن به دو روش كتابخانه اي و ميداني صورت گرفته است.

Given their apparent features، carpets have always been subjects to aesthetic discussion and the experts have mentioned numerous indices and variables as aesthetic principles in carpets. With respect to the fact that a great part of the carpets preserved in Āstān Quds Raḍawī Carpet Museum are endowed or donated، they have been directly influenced by the beliefs of their weavers and producers from the aesthetic point of view. Accordingly، in the present article، the aesthetic principles of the prayer-niche rugs of Āstān Quds Raḍawī Carpet Museum are studied and، among their objectives، one can point out the recognition of aesthetic principles based on the beliefs and culture of the weavers and producers of different carpet-weaving regions as well as the impact of using this collection of rugs in the Holy Shrine. To this end، first the principles and branches of aesthetics in Islamic art، such as symbolism، principle of Unity، centrism، symmetry، and balance are identified. Then، according to the above-mentioned indices، the aesthetics of the collection under study are studied in line with achieving the objectives in question. This article is a subsection of descriptive-analytical articles and the gathering of information has taken place with the library and fieldwork method.