بررسي تغييرات عملكرد، تركيب اسيدهاي آمينه و پروتئين دانه گندم با كاربرد اسيد فوليك

Evaluation of seed yield variation, amino acids composition and proteins content of wheat grains by folic acid application

سابقه و هدف: سوء تغذيه يكي از مشكلات كنوني كشورهاي در حال توسعه مانند ايران مي باشد كه كاهش تنوع غذايي از دلايل آن است. با توجه به اين كه گندم در تغذيه مردم اين قبيل كشورها از جايگاه خاصي برخوردار است، محققين تلاش مي كنند با افزايش ميزان پروتئين و تركيب اسيدهاي آمينه آن به همراه ميزان آهن انباشته شده در دانه، با تأمين مواد موردنياز بدن به كاهش سوء تغذيه كمك نمايند. با توجه به نقش اسيد فوليك در انتقال بنيان هاي تك كربنه و تأثير آن بر بهبود فرآيندهاي متابوليسمي، در اين پژوهش تأثير كاربرد خارجي اسيدفوليك بر بهبود عملكرد كمي و كيفي گندم مورد بررسي قرار گرفت مواد و روش ها: در اين پژوهش رقم گندم كوهدشت در آزمايش مزرعه اي با تراكم 500 بذر در مترمربع و با فاصله 20 سانتي متر بين رديف ها در تاريخ 15 فروردين 1393 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه مراغه در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار كشت گرديد. در اين پژوهش تيمارهاي مورد مطالعه شامل عدم استفاده از اسيد فوليك (شاهد) و استفاده از اسيد فوليك (پيش تيمار بذور با غلظت 25 ميكرومولار اسيدفوليك به همراه اسپري برگي اين ويتامين در مرحله ساقه دهي و پيش تيمار بذور با غلظت 25 ميكرومولار اسيدفوليك به همراه اسپري برگي اين ويتامين در مرحله سنبله دهي) بود. در اين مطالعه عمليات محلول پاشي اسيدفوليك در ساعات پاياني روز با استفاده از سمپاش پشتي تلمبه اي به ميزان 100 ميلي ليتر از محلول ياد شده به ازاي هر مترمربع انجام گرديد يافته ها: نتايج حاصل نشان داد كه در رقم كوهدشت كاربرد خارجي اسيد فوليك سبب افزايش ميزان عملكرد دانه در مقايسه با شاهد شد. همچنين، ميزان پروتئين دانه، اسيدهاي آمينه ضروري و عنصر آهن تجمع يافته در دانه در اثر كاربرد خارجي اسيدفوليك در مقايسه با شاهد به طور معني داري افزايش نشان داد. به علاوه كاربرد خارجي اسيدفوليك سبب افزايش ميزان كلروفيل در برگ پرچم در مقايسه با شاهد گرديد نتيجه گيري: اگرچه در اين مطالعه اثرات كاربرد خارجي اسيدفوليك بر روي دانه كامل مورد بررسي قرار گرفته است و بخشي از عنصر آهن انباشته شده در دانه به همراه پروتئين در فرآيند آردسازي حذف مي گردد، اما با توجه به اثرات مثبت كاربرد خارجي اسيد فوليك بر عملكرد، ميزان پروتئين دانه، اسيدهاي آمينه ضروري و تجمع آهن در دانه گندم مي توان عنوان نمود كه كاربرد خارجي اسيدفوليك مي تواند راهكاري كوتاه مدت، براي بهبود هر دو بعد كمي و كيفي امنيت غذايي و كاهش اثرات منفي سوء تغذيه به شمار آيد.

Background and purpose: Nowadays malnutrition due to low food diversity is a serious problem in developing countries like Iran. Due to important role of wheat in nutrition of these countries, researchers try to produce wheat grains with higher proteins, amino acids, iron and zinc content, providing essential body nutrients and as a result reduce malnutrition. Considering the role of folic acid in transfer of single carbon fragments and its effect on improvement of metabolic processes, in this research effect of external application of folic acid on the quality and yield of wheat grains were investigated Material and methods: Kohdasht wheat cultivar was planted in a farm experiment conducted at research farm of Maragheh University in early spring of 2013 using randomized complete block design with three treatments with density of 500 seeds per m2 with 20 cm interval between rows. The three treatments were as follows: control (without application of folic acid), priming of seeds with 25 μM solution of folic acid accompanying leaf spraying in stem elongation stage. The third one was the same as second one except leaf spraying in heading stage. Folic acid spraying is carried out in the final hours of day by a pump sprayer. 100 mL of solution was sprayed per each square meter. Finding: Results revealed that folic acid external application increase the yield of grain, protein, essential amino acids, iron content of grain significantly and finally cause to increase the chlorophyll content in flag leaf. Conclusions: In this research the effects of external application of folic acid have been studied on whole grain, but part of accumulated iron along with proteins during flour preparation process have been omitted. However, considering positive impact of external application of folic acid on quality of grains and on proteins, amino acids, iron content of them, this method could be considered as a short-term solution for both improving quality and quantity of food and reducing adverse effect of malnutrition.