پديد آورندگان :
موحدي نائيني، عليرضا دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - گروه علوم خاك , خوراشاهي، مرضيه دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - گروه علوم خاك , حسيني، مهدي دانشگاه تربيت مدرس تهران - گروه علوم خاك , مشايخي، كامبيز دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - گروه باغباني
كليدواژه :
اقتصاد , پتاسيم , دي سيانو آميد , زئوليت , گندم
چكيده فارسي :
مقدمه: نظر به اهميت و نقش گندم در تغذيه جمعيت در حال رشد، نيل به خودكفايي در توليد آن يكي از اهداف
استراتژيك دولت به شمار مي آيد و به همين دليل نيز در ساله اي گذشته بيشترين سطح زيركشت را در بين محصولات
زراعي كشور به خود اختصاص داده است. ليكن وجود نارسائي هاي مختلف از جمله به كارگيري غيراصولي عوامل
توليد نظير ميزان آب مصرفي، سطح زير كشت، كود، سم و بذر باعث شده است كه گندمكاران به طور متوسط كارايي
مناسبي نداشته باشند. براي افزايش عملكرد توليد و درآمد كشاورزان از طريق به كارگيري صحيح و مطلوب عوامل
توليد موجود، مناسب ترين راه حل، بهبود كارايي مزارع و بهره وري عوامل توليد است. بي توجهي به مصرف صحيح
نهاده هاي محدود از سوي گندمكاران و پايين بودن بهره وري آن ها، توسعه كمي و كيفي اين محصول را با مشكل
مواجه كرده است
مواد و روشها: به منظور برآورد اقتصادي تأثير زئوليت در افزايش عملكرد گندم پژوهشي در قالب تجزيه مركب بر
پايه دو طرح بلوكهاي كامل تصادفي كه هر كدام شامل 5 تيمار و 4 تكرار بود و در اراضي زراعي دانشگاه علوم
كشاورزي و منابع طبيعي گرگان اجرا گرديد. تيمارهاي آزمايشي شامل كودهاي اوره، سولفات پتاسيم و دي آمونيوم
فسفات به صورت الف- 0،0،0 ب-200،0، 250، ج-200،100،250 د-200،200،250 كيلوگرم در هكتار و ه- يك تيمار كودي اوره مخلوط با يك بازدارنده دنيتريفيكاسيون DCD +سولفات پتاسيم + دي آمونيوم فسفات به صورت 200،15، 200، 250
كيلوگرم در هكتار بود. يك طرح شامل زئوليت (زئوليت به ميزان 20 تن در هكتار) و
تيمارهاي كودي ذكر شده و طرح ديگر فقط شامل تيمارهاي كودي بود. عملكرد و اجزاء عملكرد، نيتروژن، فسفر،
پتاسيم، كلسيم و منيزيم دانه و كاه در زمان برداشت اندازه گيري شدند. همين عناصر در خاك در مرحله قبل از
خوشه دهي نيز اندازه گيري شد
نتايج: توابع زيست اقتصادي نشان ميدهد كه مقدار آمونيوم، نيترات، پتاسيم، كلسيم و منيزيم خاك باعث افزايش و
فسفر خاك باعث كاهش عملكرد دانه و كاه شدند. با مصرف كودهاي پتاسيمي كارايي مصرف كود نيتروژن افزايش و
تلفات آن كاهش يافت و با مصرف زئوليت كارايي مصرف كودهاي نيتروژن و پتاسيم افزايش و تلفات آن ها كاهش
يافت. زئوليت و همچنين كودهاي شيميايي مصرفي موجب افزايش توليد دانه، توليد كاه، درآمد دانه، درآمد كاه،
مجموع درآمد دانه و كاه، هزينه كود و زئوليت، درآمد خالص و اضافه درآمد نسبت به شاهد براي سال اول تا سوم
گرديد.
نتيجه گيري: مصرف 200 كيلوگرم بر هكتار سولفات پتاسيم به همراه زئوليت از نظر اقتصادي مقرون به صرفه بوده و
موجب افزايش درآمد دانه و كاه، درآمد خالص و اضافه درآمد نسبت به شاهد براي سال اول تا سوم گرديد. با توجه
به دوام زئوليت در خاك براي مدت طولاني، بهره وري اقتصادي مصرف زئوليت با گذشت زمان طي سال هاي متمادي
افزايش مي يابد. كاربرد زئوليت يك سرمايه گذاري طولاني مدت محسوب ميشود و حتي مصرف آن در سال اول هم
مقرون به صرفه است. هزينه مصرف زئوليت با گذشت زمان و طي سالهاي متمادي بيشتر مستهلك مي شود (مثلاً
دوره هاي 20 ساله يا بيشتر) و صرفه اقتصادي كاربرد آن با افزايش سنوات افزايش مييابد. اگرچه كاربرد 200 كيلوگرم
بر هكتار سولفات پتاسيم و دي سيانو دي آميد هم موجب افزايش توليد دانه و كاه گرديد، اما قيمت بالاي دي سيانو
دي آميد موجب درآمد خالص كمتر و منفي شدن اضافه درآمد نسبت به شاهد گرديد
چكيده لاتين :
Introduction: Wheat production is considered one of the strategic objectives of the
governments in view of the importance of wheat to feed a growing population and achieve selfsufficiency
in production. Hence, in recent years, the highest acreage is allocated to wheat
among crops (5). However, shortcomings such as incorrect use of production factors (Water use,
cultivation, fertilizer, pesticide and seed) has resulted lack of good performance. Yield
production and farmers' income maybe increased through correct and optimal use of available
production factors and improving farm efficiency. Lack of attention to the correct use of limited
inputs by farmers and low productivity has caused inappropriate qualitative and quantitative
development of wheat production (2).
Materials and methods: The economy estimation of zeolite application for wheat production
an experiment was conducted based on combined analysis from two completely randomized
block design each of which included five treatments with four replications in research farm of
Agricultural and Natural University of Gorgan. Treatments were combined urea fertilizer,
potassium sulfate, Di ammonium phosphate at (a) 0, 0, 0, (b) 200, 0, 250, (c) 200, 100, 250, (d)
200, 200, 250 Kg ha-1, respectively and also (e) urea fertilizer + DCD + potassium sulfate + Di
ammonium Phosphate at 200, 15, 200 and 250 Kg ha-1. Yield and yield components and also
nitrogen, Phosphorous, potassium, calcium and magnesium in grain and straw were determined
at harvest. Soil potassium, Ca, Mg, P and N were also measured pre-heading.
Results: Bio-economic analysis show that increasing soil ammonium, nitrate, potassium,
calcium and magnesium improved grain and straw yield and increasing soil phosphorous
reduced grain yield. Nitrogen fertilizer use efficiency was improved and fertilizer loss was
decreased by potassium fertilizer application. Nitrogen and potassium fertilizer use efficiency
was improved and fertilizer loss was decreased by zeolite application. Zeolite and chemical
fertilizers increased grain and straw yield production and net income during the first three years.
Conclusion: Consumption of 200 Kg ha-1 potassium sulfate with zeolite is economically viable
and increased grain and straw income, net income and additional income compared to the
control in the first three years. Due to the persistence of zeolite in the soil for a long time, the
economic efficiency of the use of zeolite increases with the passage of time over the years. The
use of zeolite is a long-term investment and even its consumption in the first year is also costeffective.
Zeolite expenditure is amortized over years (e.g. in the periods of 20 years or more).
Although the application of 200 Kg ha-1 of potassium sulfate and dicyandiamide increased the
production of grain and straw, but their high price caused lowers net income and negative effect
on added income from wheat production.
