اثر تاريخ و تراكم كاشت بر برخي صفات زراعي و ميزان دي آليل دي سولفيد اكسيد گياه دارويي سير

Effects of sowing date and plant density on some of the agronomic traits and di-allyl disulfide oxide (Allicine) content of Garlic (Allium sativum L.)

سابقه و هدف: سير يكي از محصولات مهم زراعي و صادراتي استان همدان به شمار مي آيد. سهم اين استان از كل توليد سير كشور حدود 62 درصد است. همچنين در حدود 2000 هكتار از كل سطح زير كشت اين محصول به اين منطقه اختصاص دارد. مزيت نسبي و سطح زير كشت بالاي اين محصول باعث شده كه اين گياه دارويي جايگاه خاصي در كشاورزي اين منطقه داشته باشد. از جمله مهمترين عوامل مديريت زراعيِ موثر بر عملكرد و ديگر خصوصيات زراعي، تاريخ كاشت و تراكم بوته مي باشد. با توجه به اهميت كشت سير در استان همدان اين پژوهش به منظور تعيين مناسب ترين تاريخ و تراكم كاشت سير سفيد همدان صورت پذيرفت. مواد و روش ها: به منظور بررسي تاثير تاريخ و تراكم كاشت بر برخي صفات زراعي گياه دارويي سير و ميزان دي آليل دي سولفيد-اكسيد، آزمايشي در سال زراعي 92 - 91 در مزرعه اي زراعي واقع در فاصله ده كيلومتريِ غرب شهر همدان انجام گرفت. در اين تحقيق از گياه دارويي سير(Allium sativum l.) استفاده گرديد و تيمارهاي مورد بررسي شامل تاريخ و تراكم هاي مختلف كاشت بودند. آزمايش در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي به صورت كرت هاي يكبار خرد شده و در چهار تكرار به اجرا در آمد. عامل اصلي زمان كاشت، در سه سطح 15مهر، 30 مهر و 15 آبان، و عامل فرعي تراكم كاشت نيز در سه سطح 40000، 80000 و 120000 بوته در هكتار گزينش شدند. صفات زراعي مورد بررسي شامل: قطر پياز، وزن سيرچه، طول سيرچه، قطر سيرچه و ميزان دي آليل دي سولفيد اكسيد (آليسين) بودند و سيرچه هاي مورد نظر از مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان همدان تهيه شدند. ميانگين وزن سيرچه هاي مورد استفاده در هر واحد آزمايشي با توجه به تراكمِ در نظر گرفته شده به ترتيب حدوداً 880 گرم، 2/1 و 6/1 كيلوگرم بود و مقدار دي آليل دي سولفيد اكسيد (آليسين) نيز با استفاده از دستگاه كروماتوگراف گازي (GC) اندازه گيري شد. يافته ها: نتايج اين آزمايش نشان داد كه تاريخ و تراكم كاشت بر قطر پياز، وزن، طول و قطر سيرچه و مقدار آليسين، در سطح يك درصد تاثير معني داري داشته و اثرهاي متقابل تاريخ و تراكم كاشت، تاثير معني داري بر ميزان آليسين نشان داد. با توجه به نتايج، بالاترين مقدار قطر پياز و طول سيرچه از تيمار تاريخ كاشت 15 مهر و تراكم 120000 بوته در هكتار حاصل شد و بالاترين مقدار وزن سيرچه و قطر سيرچه از تيمار تاريخ كاشت 15 مهر و تراكم 40000 بوته در هكتار بدست آمد. همچنين، نتايج نشان داد كه بالاترين درصد دي آليل دي سولفيد اكسيد معادل (46/1 درصد) از تيمار تاريخ كاشت 15 آبان و تراكم 40000 بوته در هكتار حاصل شد. نتيجه گيري: با توجه به يافته هاي فوق و با در نظر گرفتن اهميت تاريخ كاشت و تراكم بوته در زراعت محصول سير در منطقه سردسير همدان، و نيز با توجه به اهميت تركيبات شيميايي سير و به خصوص ماده موثره، با تاخير در كاشت و كاهش تراكم بوته، بيشترين مقدار ماده موثره دي آليل دي سولفيداكسيد حاصل شد به نحوي كه در اين آزمايش، تاريخ كاشت 15 آبان و تراكم 40000 بوته در هكتار مناسب ترين تيمارها جهت دستيابي به بيشترين مقدار از اين ماده موثره بودند.

Background and objectives: Garlic (Allium sativum L.) is one of the most important plants in Hamadan province. Hamadan province with more than 2000 ha of garlic growing areas ranks first in Iran about 62 percent of garlic of Iran is produced in agronomical farms of this province. Relative efficiency and area under cultivation made this crop as special crop for this region. Main factor affecting yield and other agronomic characteristics are sowing date and plant density. Because of importance of sowing garlic in Hamedan province this research was conducted on sowing date and plant density of garlic. Materials and methods: In order to evaluate the effects of sowing date and planting density on some of the agronomic traits and Di-allyl disulfide oxide (Allicine) content of Garlic, (Allium sativum L.), an experiment was conducted in the growing seasons of successive years of 2012- 2013 at the agronomical farms of Hamadan. In this research used garlic as a medicinal herbaceous plant and the treatments were different sowing dates and plant density. The experiment performed as split plot layout based on a complete randomized block design with four replications. The main factor was the sowing date with three levels (7 th october -22 th october- 6 th november) and sub factor was plant density with three levels (40000, 80000 and 120000 plants ha-1). The agronomic traits that studyed in this research were bulb diameter, bulb let weight, bulb let length, bulb let diameter, and Di-allyl disulfide oxide (Allicine) Content, and seeds of garlic provided from Hamadan Natural Resources and Agricultural Research Center. Di-allyl disulfide oxide amount was measured by Gas Chromatography (GC). Results: The results showed that various sowing date and plant density had significant effects on bulb diameter, a clove weight, clove length and diameter and percentage of Allicine. The interaction effects of different sowing date and plant density had significant difference on percentage of Allicine, but no significant effect on other characters was seen. The highest bulb diameter and clove length was obtained from sowing date of 7th October and 120000 plants per hectare and the highest of clove weight and diameter were obtained from the combination of 7th October and 40000 plants per hectare. The results showed that maximum amount of Di-allyl disulfide oxide was obtained from the combination of 6 th November and 40000 plants ha-1. Conclusion: Based on the result of this experiment, 6th November sowing date with 40000 plants in hectare is suitable to achieve the highest yield and high Di-allyl disulfide oxide (Allicine) Content of garlic as a medicinal herbaceous plant in Hamadan province.