پديد آورندگان :
ظفري، مهناز دانشگاه محقق اردبيل , عبادي، علي دانشگاه محقق اردبيل - گروه زراعت , جهانبخش، سدابه دانشگاه محقق اردبيل - گروه زراعت , صدقي، محمد دانشگاه محقق اردبيل - گروه زراعت
كليدواژه :
براسينواستروئيد , تنش خشكي , رقم , گلرنگ
چكيده فارسي :
سابقه و هدف:گلرنگ سابقه طولاني كشت و كار در جهان دارد و به عنوان يك گياه مقاوم به تنش شوري و خشكي مطرح است. تنش كم‌آبي يكي از مشكلات توليد فراورده‌هاي كشاورزي در بسياري از نقاط دنيا به ويژه مناطق خشك و نيمه خشك است. هدف ازاين مطالعه بررسي اثر تنش كم‌آبي بر برخي خصوصيات فيزيولوژيك گلرنگ بهاره و انتخاب نوع مناسب از گلرنگ به شرايط ديم در مناطق سرد، و افزايش تحمل گلرنگ به اين شرايط بود. از آنجا كه دانه گلرنگ جزء دانه هاي روغني سالم و مرغوب مي‌باشد؛ بنابراين گلرنگ براي اين پژوهش انتخاب گرديد. و بخاطر اينكه تاكنون در اردبيل، گلرنگ به عنوان يك گياه دانه روغني مفيد در سطح زراعي وسيع كشت نشده است، تصميم گرفتيم با اندازه گيري صفات عملكرد در شرايط ديم در اين منطقه، و تحت هر دو شرايط مصرف بر اسينواستروئيد و عدم مصرف آن، در صورت مناسب بودن عملكرد و مقرون به صرفه بودن آن به كشاورزان منطقه ترويج كنيم.
مواد و روش: اين آزمايش در سال 1392 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه محقق اردبيلي به صورت اسپيلت پلات فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. عامل اصلي آبياري پس از 80، 120 و 160 ميلي‌متر تبخير از تشتك كلاس A و عامل فرعي سه رقم گلرنگ بهاره (گلدشت، سينا و فرامان) و تنظيم كننده رشد براسينواستروئيد (شاهد (0) و 7- 10مولار) بودند.
يافته‌ها: نتايج نشان داد كه تنش خشكي شاخص برداشت، ارتفاع گياه، عملكرد دانه، عملكرد زيستي و اجزاي عملكرد دانه را كاهش داد. در ارتفاع بوته بيشترين سهم به سينا تعلق داشت و چون گلدشت رقمي پاكوتاه است از كمترين ارتفاع بوته برخوردار بود، در فرامان و گلدشت به ترتيب بيشترين و كمترين تعداد دانه در كاپيتول و تعداد كاپيتول در بوته بدست آمد، اما در هزاردانه برعكس بود، چون بين تعداد دانه در جذب مواد غذايي رقابت بوجود آمده و رقمي با بيشترين تعداد دانه و كاپيتول از كمترين وزن هزاردانه برخوردار خواهد بود. در عملكرد دانه كه حاصل اجزاي عملكرد است، سينا و گلدشت در يك دامنه آماري بودند، و فرامان از عملكرد بيشتري برخوردار بود. در عملكرد زيستي فرامان از بيشترين سهم، و گلدشت از كمترين سهم برخوردار بود. اما در شاخص برداشت هر سه رقم در يك دامنه آماري بودند. و در كارايي مصرف آب، سينا كارامدتر از دو رقم ديگر در تنش ملايم و شديد بود. مصرف براسينواستروئيد منجر به بهبود ارتفاع، اجزاي عملكرد، عملكرد دانه، عملكرد زيستي، شاخص برداشت و كارايي مصرف آب لحظه اي شد.
نتيجه‌گيري: نتيجه تجزيه واريانس نشان داد كه تنها در صفت كارايي مصرف آب اثر متقابل آبياري در رقم معني دار بود. به اين حالت كه در شاهد، سينا و گلدشت در يك دامنه آماري بوده و بيشتر از فرامان از كارايي مصرف آب برخوردار بودند. اما در تنش ملايم و شديد به ترتيب، سينا بيشتر از گلدشت و فرامان بود. در بقيه موارد اثرات متقابل معني دار نشد. بنابراين بر اساس اثرات اصلي، در منطقه سردسير اردبيل در شرايط ديم و داراي تنش خشكي بين سه رقم كشت شده، رقم فرامان رشد بهتري داشت و از بيشترين تعداد كاپيتول در بوته، دانه در كاپيتول، عملكرد دانه و زيستي برخوردار بود. رقم سينا از بيشترين ارتفاع بوته برخوردار بود و اما گلدشت بيشترين وزن هزار دانه را به خود اختصاص داد. در بين سطوح تنش نيز با افزايش تنش از ميزان اجزاي عملكرد و عملكرد كاسته ميشد. همچنين مصرف براسينواستروئيد، منجر به افزايش جذب آب و بهبود رشد گياه، و در نتيجه بهبود عملكرد دانه و زيستي شد.
چكيده لاتين :
Background and objectives: Safflower is cultivated for a long time in the past. This plant is
tolerant to drought and salinity stress. Since the safflower is one of the important oil seeds crop,
so this plant was selected for this study. In Ardebil, safflower not cultivated widely in farms as
an useful oilseed crop. It has been decided to conduct an experiment on yield components in
rainfed conditions in Ardabil, under application of brassinosteroide and non-consumption it
and if appropriate and affordable performance it would be extent to farmers.
Materials and methods: In order to investigate the effect of water deficit stress on some
physiological traits of safflower, an experiment carried out as a split plot factorial based on
randomized complete block design with three replications in Agricultural Research Station of
University of Mohaghegh Ardabili in 2014. The main factor was three irrigation schedules as
irrigation after 80, 120 and 150 mm evaporation of the class A pan, and subplots, consisted of
three safflower cultivars (Goldasht, Sina and Faraman) and two levels of Brassinosteroid
(control and 10 -7 M).
Results: The results showed that drought stress reduced plant height, harvest index, biological
yield, seed yield and seed yield components of safflower. The highest plant height belonged to
Sina, and because Goldasht dwarf, had the lowest plant height. In Faraman and Goldasht the
highest and lowest number of seeds in Capitol, and number of Capitol in plant obtained
respectively. But in thousand seed was the opposite, because of high competition among seeds
for the absorption of nutrients and cultivar with the highest number of seeds in capitol and
capitol in plant had the lowest seed weight. In seed yield, Sina and Goldasht were in same
statistical range, but Faraman had the highest seed yield. In biological yield, Faraman had the
highest, and Goldasht the lowest. But in harvest index three cultivar were in one statistical
domains. Sina was more Water use efficient than other cultivars in mild and severe stress.
Brassinosteroide consumption result, improved plant height, yield component, seed yield,
biological yield, harvest index and WUE.
Conclusion: Based on main effects, in cold regions like Ardabil Faraman cultivar had better
growth and produced higher capitol in the plant, seed in the Capitol, seed and biological yield.
Also Brassinosteroide consumption, result to increase water absorption and improve plant
growth, and thereby improve seed yield and biological yield.
