كليدواژه :
اسانس , تنش كم آبي , پرولين , ورمي كمپوست , نعناعيان
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: خشكي يكي از مهمترين عوامل محدودكننده رشد گياهان در سرتاسر جهان و شايع ترين تنش محيطي است. بنابراين با استفاده از انواع كودهاي طبيعي از جمله ورمي كمپوست، مي توان از حداقل آب استفاده نموده و موجب كاهش تبخير آب از خاك، حفظ و ذخيره آب در خاك گرديد. لذا در همين راستا آزمايشي با هدف بررسي اثر كاربرد سطوح مختلف ورمي كمپوست بر برخي صفات مورفوفيزيولوژيكي و اسانس گياه دارويي نعناع فلفلي (Mentha piperita L.) تحت رژيم هاي كم آبياري انجام شد.
مواد و روش ها: آزمايشي در سال 95 به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار در گلخانه دانشكده توليد گياهي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان به اجرا در آمد. تيمارهاي آزمايش در سه سطح رژيم هاي آبياري شامل مقادير 50، 75 و 100 درصد ظرفيت زراعي (300 ميلي ليتر در حالت ظرفيت مزرعه) و سه سطح كاربرد ورمي كمپوست شامل صفر، 20 و 40 درصد حجمي گلدان ورمي كمپوست لحاظ گرديد. صفات مورد ارزيابي عبارت از ارتفاع بوته، فاصله ميانگره، وزن تازه و خشك بوته، تعداد ميانگره، محتواي نسبي آب برگ، پرولين، قندهاي محلول و درصد اسانس بودند. پس از عمليات كاشت، برداشت و اندازه گيري عملكرد رشد، اسانس به كمك دستگاه كلونجر، قندهاي محلول به روش اوموكولو و پرولين به روش بيتز اندازه گيري شد.
يافته ها: افزايش سطوح رژيم آبياري سبب كاهش معني دار ارتفاع بوته، فاصله ميانگره، وزن تازه و خشك ساقه، تعداد پنجه و محتواي رطوبت نسبي برگ گرديد. نتايج نشان داد افزايش رژيم آبياري منجربه كاهش 2/13 درصدي محتواي نسبي آب برگ و به ترتيب افزايش 0/72، 10/14 و 0/13 درصدي پرولين، قندهاي محلول و درصد اسانس نسبت به شاهد گرديد. كاربرد ورمي كمپوست نيز بر تمامي صفات مورد بررسي اثر معني دار داشت و اين اثر در 40 درصد حجمي گلدان به حداكثر خود رسيد. اثر متقابل رژيم آبياري و كاربرد ورمي كمپوست به جز براي وزن تازه بوته و تعداد پنجه براي ساير صفات مورد بررسي معني دار بود. محلول پاشي 40 درصد حجمي گلدان ورمي كمپوست در شرايط رژيم آبياري 50 درصد ظرفيت زراعي موجب افزايش 0/33 درصدي اسانس و 23/71 درصدي محتواي نسبي آب برگ گرديد.
نتيجه گيري: با توجه به نتايج به دست آمده از مطالعه حاضر مي توان اظهار داشت كه در راستاي كاهش مصرف كودهاي شيميايي و نيل به اهداف كشاورزي پايدار مي توان بخش زيادي از اثرات تنش خشكي بر گياه نعناع فلفلي را با كاربرد ورمي كمپوست تعديل نمود. به طور كلي با توجه به نتايج اين پژوهش، به نظر مي رسد كه كاربرد 40 درصد حجمي گلدان ورمي كمپوست در شرايط رژيم آبياري براي غلبه بر اثرات منفي خشكي بر صفات رشدي و حصول حداكثر اسانس مي تواند مفيد واقع شود
چكيده لاتين :
Background and objectives: Drought is one of the most important factors limiting plant growth around the world. So it can be used minimum water with using natural fertilizer such as vermicompost and can be caused to reduce water evaporation from soil, protect and storage water in the soil. The interest in plant products has increased considerably all over the world because many herbal medicines are free from side effects since most medicinal plants are consumed raw, proper management of crop production is needed to achieve high quality plants. So in this regard, experiment was done to study the effect of different levels of vermicompost on morphophysiological and essential oil characteristics of Peppermint (Mentha piperita L.) under water deficit regimes.
Materials and methods: A pot experiment was conducted as factorial based on completely randomized design with three replications at Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources greenhouse during 2016. Treatments were included Irrigation regimes in three levels (100 percent FC, control, 75percent FC and 50percent FC) and vermicompost in three levels (0, 20 and 40percent volumetric). Studied traits were included plant height, internodes distance, fresh and dry weight, number of tillers, leaf water ratio, proline, soluble sugar and essential oil percent. After planting, harvesting and growth characteristics, essential oil, soluble sugar and proline were evaluated with Clevenger, the method of Omokolo and the method of Bates, respectively. Results: The results showed that internodes distance, fresh and dry weight of shoot, number of tiller and leaf water ratio, were decreased by increasing drought stress. Also, with increasing drought stress, leaf water ratio decreased (2.13 percent) and proline, soluble sugar and essential oil percent were increased 0.72, 10, 14 and 0.13 percent, respectively. Vermicompost had significant effects on all of morphological and physiological characteristic and this effect was the highest in 40 percent volumetric. Interaction effects of Irrigation regime and vermicompost had significant effects on all of morphological and physiological characteristic except of fresh weight of shoot and number of tillers. Essential oil (0.33 percent) and leaf water ratio (23.71 percent) increased in 40 percent volumetric in 50 percent FC. Conclusion: Due to the results, it be expressed that vermicompost application could reduce chemical fertilities requirement and achieve to sustainable agriculture then eliminated part of the drought stress effects on Peppermint. Generally, the results showed that by vermicompost application (40 percent volumetric) reduced drought damage on growth characteristics and the most essential oil.
